Βιβλίο Α’
328c : (Κέφαλος) «Γιατί να είσαι βέβαιος (Σωκράτη) για μένα, ότι όσο ατονούν οι άλλες σωματικές απολαύσεις, άλλο τόσο αυξάνονται οι επιθυμίες των συζητήσεων»
329c : (Σοφοκλής) « Ελευθερώθηκα με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση από αυτό, όπως αν είχα έναν λυσσασμένο και άγριο αφέντη πάνω από το κεφάλι μου» (εννοεί τα πάθη)
330 b : (Κέφαλος) Ούτε ένας φρόνιμος θα περνούσε καλά γεράματα συνδυαζόμενα με την φτώχεια, ούτε όμως ένας παράλογος θα περνούσε καλά στα γεράματα του παρόλα τα πλούτη του»
330 d :(Κέφαλος) «Γιατί όσα λέγονται για τον Άδη, ότι όποιος έκανε αδικίες εδώ, τις ξεπληρώνει εκεί, ενώ πριν θεωρούντο γελοία, τώρα κλονίζουν την πεποίθηση του, μήπως δηλαδή είναι αλήθεια»
331 b: (Κέφαλος) «θεωρώ πως ο πλούτος έχει μεγάλη αξία, όχι όμως για τον οποιονδήποτε, αλλά για τον λογικό και τίμιο άνθρωπο.
332 c: Ο ποιητής Σιμωνίδης θεωρούσε ότι το δίκαιον είναι να ανταποδίδεις στον καθένα ότι του αρμόζει, το καλό στον καλό και το κακό στον κακό.
334 c: (Σωκράτης) « άραγε δεν πέφτουν οι άνθρωποι έξω στο εξής; Να θεωρήσουν καλούς πολλούς που δεν είναι, οπότε και κακούς πολλούς που δεν είναι;»
«κατά την γνώμη αυτών λοιπόν, οι μεν καλοί είναι εχθροί, ενώ οι κακοί φίλοι»...
335 c: (Σωκράτης) «Οι άνθρωποι φίλε, όταν βλάπτονται χειροτερεύουν, ως προς την αρετή που προσιδιάζει τους ανθρώπους»
335 d: (Σωκράτης) «Άρα δεν είναι ιδιότητα του δίκαιου να βλάπτει, Πολέμαρχε, ούτε φίλο ούτε κανέναν. Αυτή η ιδιότητα ανήκει στον αντίθετο χαρακτήρα, δηλ του άδικου.
338 c: (Θρασύμαχος, Σοφιστής) «Εγώ συγκεκριμένα υποστηρίζω ότι το δίκαιον είναι το συμφέρον του ισχυρότερου»
339 a: (Θρασύμαχος) η κάθε αρχή, νομοθετεί σύμφωνα με το συμφέρον της. Η δημοκρατία θεσπίζει νόμους δημοκρατικούς, η Τυραννία Τυραννικούς κ.ο.κ.
Και όταν θεσπίζουν νόμους, ισχυρίζονται ότι αυτό είναι το δίκαιον, και όποιος παραβαίνει τον νόμο τον τιμωρούν σαν παρανομήσαντα και άδικο.
342 c: (Σωκράτης) «Η Ιατρική δεν επιδιώκει το δικό της συμφέρον αλλά του σώματος, η Ιππευτική αναλόγως, και όλες οι τέχνες δεν επιζητούν το συμφέρον του εαυτού τους αλλά για τον πραγματικό λόγο ύπαρξης και εφεύρεσης των, δηλ για εκείνους για του οποίους υπάρχουν. Επομένως καμία επιστήμη δεν αποβλέπει στο συμφέρον του ισχυρότερου ούτε κάτι τέτοιο απαιτεί, αλλά του ασθενέστερου που είναι υπό την εξουσία της.
343 d: (Θρασύμαχος) Παντού ο δίκαιος μειονεκτεί έναντι του αδίκου.
1. Σε συνεταιρισμούς που χαλάνε, ο κερδισμένος βγαίνει ο άδικος
2. Σε εισφορές – φόρους: ο δίκαιος πληρώνει, ο άδικος όχι
3. Σε επιδοτήσεις: ο άδικος καταφέρνει να πάρει, ο δίκαιος μένει απέξω
4. (Θρασύμαχος) Δημόσια Λειτουργία: ο δίκαιος για να βοηθήσει το σύνολο αν δεν πάθει ζημιά (από τους αδίκους) θα χειροτερέψει τα οικονομικά του (ένα αντιθέσει με τους Αδίκους), και επειδή δεν θα κάνει εξυπηρετήσεις (κοινώς ρουσφέτια) δεν θα είναι αγαπητός και αρεστός (εν αντιθέσει με τους άδικους)
344 a: (Θρασύμαχος) Όσοι κατηγορούν την αδικία, δεν το κάνουν επειδή φοβούνται να την κάνουν, αλλά φοβούνται να μην την πάθουν (οι πονηροί)
347 b: (Σωκράτης) Δεν γνωρίζεις ότι η φιλοδοξία και η φιλαργυρία θεωρείται και είναι ντροπή; Γι αυτό είπα ότι οι άριστοι δεν θέλουν την εξουσία χάριν χρημάτων ή τιμών.
347 c: (Σωκράτης) «Η πιο μεγάλη τιμωρία είναι να διοικείται κανείς από τους χειρότερους του
347 d: (Σωκράτης) Και εδώ ακριβώς μπορεί να γίνει φανερό ότι ο πραγματικός άρχοντας δεν έγινε για να επιδιώκει το δικό του συμφέρον αλλά των υπηκόων του.
351 a: (Σωκράτης) Η αδικία είναι αμάθεια (άγνοια)
351 c: (Σωκράτης) «Νομίζεις ότι μια πόλις ή ένα στρατόπεδο ή μια συμμορία κλεφτών ή ληστών ή κάθε άλλη ομάδα, που με κοινή συνεργασία κάνει μια αδικία, θα μπορούσε να επιτύχει τίποτα, αν ο ένας αδικούσε τον άλλον; Άρα η αδικία προκαλεί ξεσηκωμούς και μίση και μάχες μεταξύ τους, ενώ αντιθέτως η δικαιοσύνη προκαλεί ομόνοια και φιλία.»
352 a: (Σωκράτης) «επομένως η αδικία έχει την χαρακτηριστική επίδραση , όπου επιπέσει, σε πόλη ή σε ομάδα ή στρατόπεδο, ή σε σύνολο ανθρώπων, πρώτα πρώτα να το καθιστά ανίκανο να δημιουργήσει κάτι θετικό λόγω της διχόνοιας και των καυγάδων, και ακόμα βάζει την έχθρα μέσα στις ψυχές των ανθρώπων, και τον εαυτό τους, και για τους αδίκους και τους δίκαιους.
352 b: (Σωκράτης) « Εδώ βλέπουμε τελικά πως οι δίκαιοι είναι πιο ισχυροί διότι αν επιχειρήσουν κάτι από κοινού (για ένα θέμα που δεν μπορεί κάποιος μόνος του) θα το καταφέρουν, ενώ οι άδικοι δεν μπορούν να πράξουν τίποτα από κοινού.
Βιβλίο Β’
359 b: (Γλαύκωνας) «Όσοι εφαρμόζουν την δικαιοσύνη, το κάνουν όχι επειδή το θεωρούν δίκαιον, αλλά από αδυναμία να αδικήσουν»
« αν δώσουμε λοιπόν σε έναν δίκαιο και σε έναν άδικο εξουσία να κάνουν ότι θέλουν, και τους παρακολουθήσουμε από απόσταση να δούμε που θα τους οδηγήσει η επιθυμία τους, τότε θα δούμε τον άδικο και τον (υποτιθέμενα) δίκαιο, ότι και οι δυο θα κινηθούν προς ακριβώς στον ίδιο στόχο λόγω πλεονεξίας. Κάτι που εκ φύσεως κάθε πλάσμα θεωρεί ως καλό»
361 a: (Γλαύκωνας) «Η μεγαλύτερη αδικία είναι να θεωρείται κανείς δίκαιος χωρίς να είναι»
361 e: (Γλαύκωνας) Ο δίκαιος θα τύχει πολλών κακουχιών από το άδικο σύνολο (ομήγυρης ‐ κοινωνία), και τελικά αφού πάθει όλα αυτά θα θεωρήσει ότι το σωστό είναι να μην είναι δίκαιος αλλά να φαίνεται ως δίκαιος είτε συνειδητά (είτε υποσυνείδητα)
363 c: (Αδείμαντος) Τους δε ασεβής και αδίκους τους γκρεμίζουν μέσα σε έναν βόρβορο στον Άδη, και τους υποχρεώνουν να κουβαλάνε νερό μέσα σε κόσκινο (είναι ο γνωστός πίθος των Δαναϊδων, το μαρτύριο των ακόρεστων επιθυμιών)
364 a: (Αδείμαντος) «Όμως πιο επωφελή θεωρούν οι πολλοί τα άδικα από τα δίκαια και με ευκολία καλοτυχίζουν και τιμούν και κατ ιδίαν και δημοσίως, τους πλουσίους παλιανθρώπους και τους εν γένει δυνατούς, ενώ περιφρονούν τους δικαίους.
364 d: (Αδείμαντος) «Μπορείς με τρόπο εύκολο να πάρεις κακία με το τσουβάλι. Ο δρόμος της στρωτός και είναι κοντά, μα για την αρετή ζητούν πολύ ιδρώτα οι θεοί, και ο δρόμος μακρύς και δύσκολος και ανηφορικός» Ησίοδος «έργα και ημέραι» 287‐9
364 e: (Αδείμαντος) «Ένα πλήθος βιβλίων, σύμφωνα με τα οποία τελούν τις ιεροτελεστίες πείθοντας όχι μόνο ιδιώτες αλλά και πόλεις ότι μπορούν να πετύχουν άφεση αμαρτιών και εξαγνισμό από τα αδικήματα τους με τις θυσίες και ευχαριστίες και διασκεδάσεις όσο είναι εν ζωή. Αλλά και για τους πεθαμένους υπάρχουν ιεροτελεστίες τις οποίες ονομάζουν τελετές και μας λυτρώνουν από τις τιμωρίες του κάτω κόσμου ενώ αν δεν έχουμε κάνει θυσίες μας περιμένουν βάσανα»
(Αδείμαντος) «το να είμαι δίκαιος χωρίς να το δείχνω, Η ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΔΥΝΑΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ»
365 d: (Σωκράτης) «αλλά τους θεούς ούτε να τους ξεγελάσεις μπορείς, ούτε να τους νικήσεις»
366 a: (Σωκράτης) «άλλα στον Άδη θα τιμωρηθούμε για τις εδώ αδικίες μας ή εμείς ή τα παιδιά των παιδιών μας»
366 c: (Αδείμαντος) «Με εξαίρεση τους θεοφώτιστους και τους σοφούς, κανείς άλλος δεν είναι δίκαιος με την θέληση του, αλλά κατηγορεί την αδικία από την ανανδρία ή γηρατειά ή κάποια άλλη αδυναμία, επειδή ακριβώς αδυνατεί να αδικήσει. Και για να το αποδείξουμε, ο πρώτος από αυτούς τους ανθρώπους, όταν αποκτήσει δύναμη, πρώτος αρχίζει να αδικεί όσο περισσότερο μπορεί.
367 a: (Αδείμαντος) «...ώστε να καταδείξει πως η αδικία είναι το μεγαλύτερο κακό για την ψυχή, ενώ η δικαιοσύνη είναι το μεγαλύτερο καλό. Γιατί αν μας το λέγατε από την αρχή, όλοι εσείς, και μας πείθατε από νεανικής ηλικίας, δεν θα χρειαζόταν ο ένας να προσέχει τον άλλον μην αδικήσει, αλλά ο καθένας θα ήταν ο ίδιος άριστος φύλακας του εαυτού του, από φόβο και σεβασμό μην αδικώντας βάλει συγκάτοικο μέσα στην ψυχή του αυτό το μέγιστο κακό που λέγεται αδικία»
369 b: (Σωκράτης) «Μια πολιτεία γεννιέται, επειδή όπως νομίζω ο καθένας μας δεν είναι αυτάρκης, αλλά έχει ανάγκη πολλών πραγμάτων.»
«επειδή είχαν πολλές ανάγκες, μάζεψαν σε μια συγκατοίκηση πολλούς για επικοινωνία και αλληλοβοήθεια, και σ αυτήν την συγκατοίκηση δώσαμε το όνομα Πόλις»
370 a: (Σωκράτης) «ο καθένας γεννιέται με κάποιες διαφορές από τον άλλον εκ φύσεως, ώστε να είναι πιο κατάλληλος της μιας ή της άλλης εργασίας»
377 a: (Σωκράτης) «δεν ξέρεις ότι αρχικώς στα παιδιά λέμε μύθους; Κι αυτό το σύνολο του είναι ένα ψέμα, που όμως υπάρχει μέσα του και αλήθεια; Αρχικά λοιπόν εφαρμόζουμε στα παιδιά την παιδεία με μύθους και γυμναστική.»
378 d: (Σωκράτης) «Γιατί ο νέος δεν μπορεί να διακρίνει τι είναι αλληγορία και τι όχι. Αλλά όσα ο νέος αποδεχθεί μέσα του δεν σβήνονται, ούτε αποβάλλονται μετά, Γι αυτό τον λόγο πρέπει να κάνουμε το παν ώστε να ακούνε τα παιδιά τους καλύτερους μύθους που οδηγούν στην αρετή»
379 b: (Σωκράτης) «Δεν είναι ο δημιουργός Θεός οπωσδήποτε αγαθός; το αγαθό μπορεί να είναι βλαβερό; Όχι, οπότε το μη βλαβερό (αγαθό) δεν βλάπτει, άρα ο αγαθός Θεός δεν είναι δυνατόν να βλάψει, ΑΡΑ το αγαθόν δεν είναι η αιτία των πάντων, αλλά μόνο των αγαθών, οπότε για τα κακά άλλες αιτίες πρέπει να αναζητήσουμε και όχι τον Θεό.
380 d: (Σωκράτης) «άραγε, νομίζεις ότι ο Θεός είναι κανένας μάγος και ότι προσχεδιασμένα παρουσιάζεται με διαφορετική μορφή κάθε φορά, άλλοτε να μένει ο ίδιος απλώς αλλάζοντας μορφές, άλλοτε πάλι να μας εξαπατά, ώστε να νομίζουμε πως είναι κάτι άλλο ή ότι είναι αμετάβλητος και ότι ελάχιστα αλλάζει την μορφή του;»
381 b: (Σωκράτης) «Γενικά κάθε τι τέλειο εκ φύσεως ή από τέχνη ή και τα δύο, ελάχιστη μεταβολή δέχεται από εξωτερική αιτία»
«Από αυτή την άποψη, ο θεός ελάχιστες πιθανότητες έχει να αλλάζει μορφές, αλλά μήπως ο ίδιος θα αλλοίωνε και θα μεταμόρφωνε τον εαυτό του; Αν το έκανε αυτό θα τον μετέβαλε προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο; Προς το χειρότερο εφόσον δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Θεός υστερεί σε κάλλος και αρετή.»
382 a: (Σωκράτης) «Τι λοιπόν; Μπορεί ο Θεός να θέλει να μας εξαπατά με λόγια ή έργα προβάλλοντας προς εμάς ένα φάντασμα του εαυτού του;»
382 e: (Σωκράτης) «Άρα ο Θεός είναι από πάσης απόψεως απλός και φιλαλήθης, και στα λόγια και στα έργα, ούτε αλλάζει μορφή, ούτε εξαπατά τους άλλους, ούτε κατά διάνοια, ούτε με λόγια, ούτε με αποστολή σημείων προφητικών, ούτε στον ύπνο ούτε στο ξύπνια τους»
Βιβλίο Γ’
386 d: (Σωκράτης) «να φανούν σε θνητούς και αθανάτους τα φριχτά παλάτια του Άδη που και οι θεοί τα αποστρέφονται» ‐Όμηρος, Ιλιάδα Υ. 64‐65‐
387 a: (Σωκράτης) « Σαν τις νυχτερίδες στο βάθος της σπηλιάς της θεόρατης που πετούν με τσιρίσματα, και όταν καμιά απ τον σωρό ξεκολλήσει από την πέτρα, συμπαρασύρει και τις άλλες. Έτσι και οι ψυχές τα πετούσαν σαν κοπάδι» ‐Όμηρος, Οδύσσεια Ω. 6‐9‐
· Εδώ ο Σωκράτης αναφέρει ότι πρέπει να μην τα λέμε αυτά για να γίνουν οι φύλακες ελεύθεροι από τον φόβο
388 e: (Σωκράτης) « Θα πρέπει και να μην χαζογελάνε (οι φύλακες). Γιατί όποιος αφεθεί σε υπέρμετρο γέλιο, συνεπάγεται αυτό και σημαντική μεταβολή στην ψυχή.»
398+ εδώ ο Σωκράτης μιλάει για την μουσική, την χωρίζει σε 3 μέρη, τους στίχους, την αρμονία και τον ρυθμό. συνδέει μουσικές αρμονίες με καταστάσεις και συμπεριφορές όπως την κοσμιότητα, την ανδρεία ή ανελευθερία ύβρη και κακία. Ο Γλαύκωνας που είναι Μουσικός αναφέρει τα 3 είδη φθόγγων από όπου πηγάζουν όλες οι αρμονίες, βασισμένο στους Πυθαγόρειους( η κλίμαξ έχει 4 βασικούς φθόγγους, τά‐τέ‐τι‐τά).
399 e: (Σωκράτης) “Μα τον Κύνα» (Κύνας = Σείριος)
401 b: (Σωκράτης) «...και να τους εμποδίζουμε να παριστάνουν το πρόστυχο, το ακόλαστο και το ανελεύθερο και κακόγουστο, είτε στην ζωγραφική, είτε στα οικοδομήματα είτε σε άλλα έργα τους. Και αυτό να μην διαφθαρούν ψυχικά οι φύλακες (συνείδηση) μας χωρίς να το καταλάβουν»
Μετά την σημασία του ήχου, ο Σωκράτης βάζει στο παιχνίδι την εικόνα.
401 d: (Σωκράτης) «το βασικότερο μέρος της ανατροφής είναι η μουσική, επειδή εισχωρεί βαθιά μέσα στην ψυχή ο ρυθμός και η αρμονία και την εξουσιάζουν φέροντας μέσα της την ομορφιά και την κάνουν όμορφη, αν κάποιος έχει ανατραφεί σωστά, διαφορετικά συμβαίνουν τα αντίθετα»
402 b: (Σωκράτης) «Μα και τα είδωλα των γραμμάτων αν μας εμφανίζονταν στην επιφάνεια του νερού ή στον καθρέφτη (κάτοπτρον) δεν θα τα καταλαβαίναμε, αν δεν τα ξέραμε προηγουμένως»
403 d: (Σωκράτης) «όταν το σώμα είναι καλό σε κάτι, δεν κάνει και την ψυχή αντιστοίχως καλή, ενώ αν η ψυχή είναι καλή κάνει και το σώμα καλύτερο με την αρετή της.»
403 e: (Σωκράτης) « από την μέθη όπως είπαμε πρέπει να απέχουν οι νέοι»
405 a: (Σωκράτης) «και δεν θα βρεις μεγαλύτερη απόδειξη για την απαιδευσιά (κακή ανατροφή) μιας πόλης από το ότι χρειάζονται τους καλύτερους Ιατρούς και Δικαστές, όχι μόνο οι κατώτεροι, αλλά και αυτοί που υποτίθεται έχουν ανώτερη ανατροφή»
405 c: (Σωκράτης) «Αλλά ένεκα της κακογουστιάς του να φτάσει σε σημείο να καμαρώνει πως είναι επιδέξιος στις αδικίες και ότι μπορεί να αποφεύγει τις στρεψοδικίες και να βρίσκει ελιγμούς ώστε να μην τιμωρείται. Όλα αυτά τα κάνει για περιορισμένης αξίας πράγματα»
405 d: (Σωκράτης) «αλλά το να χρειάζονται κάποιοι την ιατρική όχι ένεκα πραγματικών λόγων αλλά ένεκα τεμπελιάς και κακής διατροφής, αναγκάζοντας τους ιατρούς να εφευρίσκουν ονόματα για τα καινούρια νοσήματα δεν είναι ντροπή;»
405 c: (Σωκράτης) «κάποιοι τραγικοί ποιητές, μην δίνοντας πίστη σε εμάς, λένε ότι ο Ασκληπιός ήταν γιός του Απόλλωνα, αλλά ότι έκανε καλά τον κόσμο που ήταν στο κατώφλι του θανάτου με χρήματα, και ένεκα τούτοι ο Ζευς του έριξε κεραυνό. Όμως εμείς δεν θα τους πιστέψουμε, αλλά θα πούμε πως αν ήταν υιός θεού, δεν θα ήταν αισχροκερδής, αν πάλι ήταν αισχροκερδής δεν θα ήταν υιός θεού.»
409 d: (Σωκράτης) «Ο πονηρός είναι καχύποπτος. Αυτός που διέπραξε πολλές μηχαρορραφίες και αδικίες, όταν κουβεντιάζει με όμοιούς του, δίνει την εντύπωση του σοφού και του έμπειρου, αλλά προκαλεί αυτήν την εντύπωση ορμώμενος από τα προσωπικά του παραδείγματα, ΟΤΑΝ ΟΜΩΣ ΒΡΕΘΕΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑΡΕΤΟΥΣ, ΔΕΙΧΝΕΙ ΑΔΕΞΙΟΣ ΔΙΟΤΙ ΔΥΣΠΙΣΤΕΙ ΣΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ, ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΧΤΟΙΧΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ»
Η ΠΟΝΗΡΙΑ ΑΔΥΝΑΤΗ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΕΤΗ, ΕΝΩ Η ΑΡΕΤΗ ΔΥΝ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΝΗΡΙΑ»
413 d: (Σωκράτης) «έτσι και τους νέους, να τους οδηγούμε σε τρομακτικές σκηνές και εικόνες, και μετά να τους επαναφέρουμε στις ηδονές, για να δούμε και να δοκιμάσουμε την ψυχή τους, καλύτερα από το χρυσάφι στην φωτιά, αν αντέχουν τους πειρασμούς και παρουσιάζονται ευπρεπείς σε κάθε περίσταση , όντας καλοί φύλακες του εαυτού τους και της παιδείας που πήραν, ώστε σε κάθε περίπτωση να υπακούουν στον ρυθμό και την αρμονία και να ωφελήσουν τον εαυτό τους και κατ επέκταση την πόλη τους. Κι όποιος αποδεχθεί καθαρός μέσα από τις δοκιμασίες, να τον κάνουμε άρχοντα και φύλακα της πόλης»
(αναφορά στα Ελευσίνια)
414 b: (Σωκράτης) «ο τέλειος φύλακας αντιμετωπίζει τους εξωτερικούς εχθρούς και τους εσωτερικούς φίλους με τρόπο, που οι μεν δεν τολμούν και οι δε δεν μπορούν να αδικήσουν»
415 e: (Σωκράτης) «τι πιο φοβερό και μεμπτό θα ήταν για τους βοσκούς, να τρέφουν τέτοια σκυλιά για την φύλαξη του κοπαδιού, που λόγω ακολασίας, να επιχειρούν να φάνε τα πρόβατα, και από σκυλιά φύλακες να εξομοιώνονται με τους λύκους»
Βιβλίο Δ’
422 a: ( Σωκράτης) «Ο πλούτος και η φτώχεια. Γιατί ο πρώτος προκαλεί την πολυτέλεια και την τεμπελιά και τάσεις ανατροπής, ενώ η δεύτερη φέρνει ανελευθερία, κακοτεχνία και την διάθεση επίσης για ανατροπές.»
426 a: ( Σωκράτης) «δεν έχει γούστο που θεωρούν τον μεγαλύτερο εχθρό τους, αυτόν που λέει την αλήθεια, ότι δηλαδή πριν να κόψουν το κρασί, την πολυφαγία και ερωτικές καταχρήσεις και την αδράνεια, ούτε τα φάρμακα, ούτε οι καυτηριάσεις, ούτε εγχειρήσεις, ούτε ξόρκια, ούτε φυλαχτά ούτε τίποτα άλλο δεν θα τους ωφελήσει;»
426 b: ( Σωκράτης) «ή δεν σου φαίνεται ότι οι πόλεις κάνουν τα ίδια με αυτούς; Όσες κακοδιοικούνται απαγορεύοντας στους πολίτες να μεταβάλλουν το κατεστημένο, με απειλή θανάτου για όποιον τολμήσει; Αντίθετα όποιος τους καλοπιάνει με τέτοια κακοδιαχείριση και τους κάνει το κέφι υποβοηθώντας τους και προβλέποντας τις διαθέσεις τους, αν καταφέρνει να τις ικανοποιεί, αυτός είναι ο άριστος και σοφός και δεν θα έχει τις καλύτερες τιμές;
(Αδείμαντος) «τους καμαρώνω, αλλά όχι αυτούς που έχουν εξαπατηθεί και νομίζουν ότι είναι πολιτικοί, επειδή επαινούνται από τους πολλούς»
( Σωκράτης) «ή μήπως δεν γνωρίσεις ότι ένας που δεν ξέρει να μετρά, όταν οι πολλοί (για κάποιο λόγο) του πουν ότι είναι ψηλός 4 πήχεις, δεν θα το πιστέψει;»
430 b: ( Σωκράτης) Ανδρεία εγώ ονομάζω, αυτή την δύναμη της ψυχής και την σωτήρια διατήρηση της ιδέας της σωστής και νόμιμης για το τι είναι φοβερό και τι όχι.
430 e: ( Σωκράτης) «δεν είναι γελοίο να λες ότι κάποιος ξεπέρασε τον εαυτό του; Γιατί όποιος ξεπερνάει τον εαυτό του, τον υποβιβάζει, κι όταν πέφτει τον ανεβάζει, αφού και στις δυο περιπτώσεις πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο.»
«αλλά μου φαίνεται ότι ο λόγος αυτός θέλει να πει ότι, μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο υπάρχει κάτι καλό και κάτι κακό, όταν το καλό επικρατήσει του κακού λέμε πως αυτός ξεπέρασε τον εαυτό του, όμως εάν το κακό επικρατήσει, λόγω ανατροφής ή συναναστροφής, λέμε ότι ήταν κατώτερος του εαυτού του. Όταν το ανώτερο υπερισχύει του κατώτερου, πρέπει να του δίνουμε τον χαρακτηρισμό του σώφρονος και ανώτερου»
435 e: ( Σωκράτης) «θα ήταν αστείο να νομίζει κανείς ότι ο θυμοειδής χαρακτήρας μερικών πόλεων δεν προέρχεται από τους πολίτες των πόλεων. Η φιλομάθεια χαρακτηρίζει το δικό μας έθνος, η φιλοχρηματία τους φοίνικες και τους Αιγυπτίους.»
444 c: ( Σωκράτης) « τα μεν υγιεινά δίνουν υγεία, ενώ τα νοσηρά δίνουν αρρώστιες, επομένως και οι δίκαιες πράξεις παράγουν δικαιοσύνη, ενώ οι άδικες αδικία.»
«άρα η αρετή, είναι υγεία και ομορφιά και ευεξία της ψυχής, ενώ αντίθετα η κακία είναι αρρώστια και ασχήμια και αδυναμία της ψυχής»
Βιβλίο Ε’
Αναφορά στην Αδράστεια. Θεότητα αθωωτική για ακούσιους φόνους
452 c: (Σωκράτης) «να τους υπενθυμίσουμε ότι δεν πάει πολύς καιρός, από τότε που οι Έλληνες θεωρούσαν αισχρό και γελοίο να βλέπουν γυμνό άνδρα γυμνό (να αθλείται), όπως συμβαίνει τώρα ακόμα και σε πολλούς βαρβάρους.»
452 d: «Και αποδείχθηκε ότι είναι αφελής όποιος θεωρεί γελοίο κάτι άλλο από το κακό, και όποιος προσπαθεί να γελοιοποιήσει κάτι συγκεντρώνοντας την προσοχή του σε άλλη πλευρά, εκτός από την κακία και τον παραλογισμό. Επίσης όποιος επιδιώκει το ωραίο βάζοντας για σημάδι άλλον στόχο από το αγαθό»
462 c: (Σωκράτης) «όταν χτυπήσει το δάχτυλο μας, το σύνολο του σώματος και ψυχής, που είναι οργανωμένο σε μια κυρίαρχη ενότητα, αισθάνεται τον πόνο και συμπάσχει με το σημείο που χτύπησε. Έτσι λοιπόν μια άριστα οργανωμένη πολιτεία μοιάζει πολύ με αυτό το παράδειγμα. Ένας πολίτης που ωφελείται ή βλάπτεται, η πολιτεία θα πει ότι είναι δικό της συμβάν και θα συγχαίρει ή θα συλλυπηθεί»
466 b: (Σωκράτης) «τότε θα καταλάβει ότι πράγματι ήταν σοφός ο Ησίοδος, λέγοντας ότι το μισό είναι περισσότερο από το ολόκληρο» (μοιάζει με την παροιμία παροιμία «όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα» και αναφέρεται στις κληρονομικές διαφορές, που σπαταλούνται πολλά χρήματα σε δικαστικούς αγώνες)
469 a: (Σωκράτης) «αλλά τον Ησίοδο δεν θα τον πιστέψουμε εκεί που λέει ότι, όταν πεθάνουν μερικοί από το γένος αυτό (χρυσό) γίνονται αγαθά πνεύματα που ζουν επάνω στην γη, καλοί, που διώχνουν το κακό, φύλακες των εφήμερων ανθρώπων;»
470 a: (Σωκράτης) «Ούτε βέβαια δεν θα φέρουμε όπλα σαν αφιερώματα στα ιερά, και μάλιστα Ελληνικά, αν μας ενδιαφέρει να δείχνουμε εκτίμηση στους άλλους Έλληνες. Μάλλον δεν θα φοβόμαστε μήπως είναι και μίασμα το να φέρουμε τέτοια αφιερώματα στον ιερό από ομοεθνής μας.»
473 d: (Σωκράτης) «Αν δεν βασιλεύσουν οι φιλόσοφοι στις πόλεις ή αν οι τώρα λεγόμενοι βασιλείς δεν φιλοσοφήσουν γνήσια και αρκετά, ώστε να συμπέσει στο ίδιο πρόσωπο ή πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία, κι αν δεν αποκλεισθούν αναγκαστικά οι πολλές ανθρώπινες φύσεις που δεν διαθέτουν και τα δυο, δεν θα υπάρξει τέλος των δεινών.»
Βιβλίο Z’
484 a: (Σωκράτης) «Στα αλήθεια νομίζεις ότι έχουν καμία διαφορά από τους τυφλούς, όσοι πραγματικά στερούνται γνώσεως της ουσίας των πραγμάτων;»
485 b: (Σωκράτης) « Αυτό ας συμφωνήσουμε για τις φιλοσοφικές φύσεις: ότι πάντα τους προσελκύει, αυτή η γνώση της αιώνιας ουσίας, που δεν αλλοιώνεται από την γέννηση ή την φθορά»
485 d: (Σωκράτης) «Αν λοιπόν οι επιθυμίες κάποιου κυλούν προς την μάθηση και τα σχετικά, νομίζω ότι ρέπουν προς την ηδονή της ψυχής της ίδιας, ενώ αδιαφορούν για τις σωματικές ηδονές, εκτός και αν κάποιος είναι πλασματικά και όχι πραγματικά φιλόσοφος.»
«ο φιλόσοφος είναι εγκρατής και όχι φιλάργυρος, γιατί οι λόγοι για τους οποίους επιδιώκονται χρήματα και δαπάνες, μάλλον σε άλλον τύπο αρμόζουν (όχι δηλ του φιλόσοφου)»
486 a: (Σωκράτης) «η φύση (η ανθρώπινη) που μετέχει στην ανελευθερία, γιατί η μικρολογία είναι εντελώς αντίθετη σε ψυχή που θα ορέγεται πάντα την συνολική θεώρηση των θείων και των ανθρωπίνων»
«Η δειλή και ανελεύθερη φύση, δεν έχει μερίδιο στην αληθινή φιλοσοφία»
490 a: (Σωκράτης) «Γι αυτόν (φιλόσοφο) η πρώτη προτεραιότητα είναι η αλήθεια, την οποία πρέπει αν επιδιώκει με κάθε τρόπο και παντού. Διαφορετικά είναι απλά κοκορόμυαλος και δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα ».
490 b: (Σωκράτης) «ο Φιλόσοφος είναι αληθινά φιλομαθής
491 e: (Σωκράτης) « οι ευφυέστατες ψυχές, αν πέσουν σε κακή ανατροφή, γίνονται ιδιαίτερα κακές, ή νομίζεις ότι τα μεγάλα αδικήματα προέρχονται μόνο από κακές φύσεις και όχι από καλές που διεφθάρησαν από μικρής ηλικίας;»
«άρα η φιλοσοφική φύση, αν τύχει καλής παιδείας, μεγαλώνοντας θα φτάσει αναγκαστικά στην τέλεια αρετή, ενώ αν ανατραφεί φυτεμένη και σπαρμένη σε ακατάλληλο τόπο, σε όλα θα καταλήξει σε κακό, αν δεν την βοηθήσει βέβαια κάποιος θεός».
496 a: (Σωκράτης) « Τι λογής διανοήματα και ιδέες να δεχθούμε από τους ανάξιους εκπαιδεύσεως όταν ασχοληθούν με την φιλοσοφία χωρίς να το αξίζουν; Δεν θα μας δώσουν αυτά που αποκαλούμε σοφίσματα, δηλ τίποτα καθαρό και συνεπές προς την πραγματική λογική;»
497 a: (Σωκράτης) «Γιατί αν του τύχαινε μια ταιριαστή πολιτεία, κι ο ίδιος θα βελτιωνόταν και μαζί με τον εαυτό του θα έσωζε και τα κοινά (πατρίδα)»
501 e: (Σωκράτης) «και ακόμα θα εξαγριώνονται όταν τους λέμε ότι αν δεν πάρουν την εξουσία της πόλης το γένος των φιλοσόφων δεν θα τελειώσουν τα δεινά για την πόλη και τους πολίτες, ούτε η πολιτεία που περιγράφουμε θα γίνει πραγματικότητα»
504 c: (Σωκράτης) «διότι κάτι το ατελές δεν μπορεί να γίνει μέτρο για να μετρήσει κανείς»
505 b: (Σωκράτης) « ή νομίζεις ότι έχει καμιά ωφέλεια να αποκτήσεις τα πάντα χωρίς να είναι αγαθά;»
Βιβλίο H’
514 a: (Σωκράτης) «δηλ να φανταστείς τους ανθρώπους σαν μέσα σε μια σπηλιά, κάτω από την γη η οποία έχει την είσοδο της ανοιχτή προς το φως. Εκεί βρίσκονται δεμένοι από παιδικής ηλικίας άνθρωποι δεμένοι και ακινητοποιημένοι, έτσι ώστε να βλέπουν μόνο μπροστά τους. Από ψηλά και μακριά έρχεται σε αυτούς λίγο φως
από φωτιά. Μεταξύ της φωτιάς και των δεσμωτών υπάρχει μια οδός που στο πλάι της είναι χτισμένο ένα τοιχίο όπως τα παραβάν που βάζουν μπροστά τους οι ταχυδακτυλουργοί. Φαντάσου τώρα, παράλληλα και πίσω από το τοιχίο, ανθρώπους να κουβαλούν πράγματα, και άλλοτε να μιλούν και άλλοτε όχι. Οι δεσμώτες αυτοί δεν βλέπουν παρά μόνο σκιές. Αυτά που θα έβλεπαν (οι σκιές) θα νόμιζαν ότι είναι τα ίδια τα αντικείμενα, αυτού καθ εαυτού, και γενικά οι δεσμώτες δεν θα θεωρούσαν για αληθινό τίποτε άλλο εκτός από τις κατασκευασμένες σκιές. Αν κάποιος λοιπόν λυνόταν από τα δεσμά του και αναγκαστικά σηκωνόταν όρθιος, έστρεφε το κεφάλι του (που πριν δεν μπορούσε λόγω των δεσμών), και κοιτούσε την φωτιά, όλα αυτά θα τα έκανε με πόνο, και από την λάμψη της φωτιάς θα αδυνατούσε να δει καθαρά εκείνα τα αντικείμενα που μέχρι εκείνη την στιγμή έβλεπε τις σκιές τους. Τι νομίζεις ότι θα έλεγε αυτός, αν του έλεγε κάποιος ότι αυτά που έβλεπε πριν ήταν οφθαλμαπάτες, και ότι τώρα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα; Θα βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, θα νόμιζε ότι εκείνα που έβλεπε τότε ήταν αληθινά αντί αυτών που βλέπει τώρα. Μήπως αν τον ανάγκαζε κανείς να δει το φώς, δεν θα πονούσαν τα μάτια του, και δεν θα έφευγε για να επιστρέψει στα προηγούμενα για να βλέπει άνετα; Αν κάποιος τον τραβούσε προς τα έξω στο φως μέσα από ανηφορικό και δύσβατο δρόμο, δεν θα υπέφερε με αγανάκτηση; Και αν έβγαινε στο φως του ήλιου, θα μπορούσε να δει έστω και ένα από αυτά που εμείς θεωρούμε αληθινά;
Θα είχε ανάγκη λίγο χρόνο για να συνηθίσει, προκειμένου να βλέπει εκείνα που βρίσκονται επάνω. Στην αρχή θα έβλεπε ευκολότερα τις σκιές, μετά τα είδωλα των ανθρώπων, και εν τέλει τα αληθινά αντικείμενα. Και μετά από όλα αυτά θα μπορούσε να δει τον ήλιο, και να σκεφθεί ότι αυτός είναι που δίνει τις εποχές και τον κύκλο του έτους, και εποπτεύει όλα όσα είναι στον κόσμο τον ορατό.
Όταν θα θυμάται την πρώτη του κατοικία, και την (ελλειπή) σοφία που είχαν (με τους συνδεσμώτες του), δεν θα καλοτύχιζε τον εαυτό του, και δεν θα λυπόταν τους άλλους;
Αν υπάρχουν έπαινοι και βραβεία μεταξύ των δεσμωτών, γι αυτόν που βλέπει πανοραμικά και καθαρά, όσα περνούν από μπροστά τους ποια είναι πρώτα και ποια δεύτερα και ποια συγχρόνως, θα μπορεί να προφητεύει όσα πρόκειται αν ακολουθήσουν, νομίζεις ότι αυτός θα ζήλευε τέτοια βραβεία και εξουσίες;
Αν αυτός ο άνθρωπος, ξανακατέβαινε στην σπηλιά και καθόταν πάλι στον πάγκο του, δεν θα ήταν τα μάτια του γεμάτα σκοτάδι, αφού θα ήταν έξω από το φως του ήλιου;
Κι αν έλεγε την γνώμη του στους άλλους αιώνιους δεσμώτες για τις σκιές, πριν ακόμα αποκατασταθεί η όραση του (δεν χρειάζεται βέβαια και πολύς χρόνος να ξανασυνηθίσει κανείς), δεν θα προξενούσε γέλια, και δεν θα έλεγαν οι άλλοι, ότι ανεβαίνοντας επάνω στο φως γύρισε με χαλασμένα μάτια, και πως δεν αξίζει ούτε να δοκιμάσει κανείς να ανέβει επάνω; Και αν κάποιος επιχειρούσε να τους ελευθερώσει και αν τους ανεβάσει επάνω, αν θα τους ήταν εφικτό, θα τον συλλάμβαναν και θα τον σκότωναν;
Αυτήν την εικόνα Γλαύκωνα, πρέπει να την προσαρμόσεις και αν την παρομοιάσεις στον κόσμο μας».
517 c: (Σωκράτης) «γιατί όσοι ήλθαν σ αυτόν τον τόπο δεν ικανοποιούνται με τις ανθρώπινες ασχολίες, αλλά οι ψυχές τους βιάζονται να πάνε και να μείνουν εκεί επάνω»
517 d: (Σωκράτης) «Σου φαίνεται παράξενο αν κάποιος που ήλθε από την θεϊκή θεωρία στην ανθρώπινη, δεν έχει φέρσιμο όπως πρέπει και φαίνεται γελοίος, ενώ ακόμα θαμποβλέπει και δεν μπορεί να εξοικειωθεί με το εδώ σκοτάδι;»
« και ακόμα όταν αναγκάζεται σε δικαστήρια ή αλλού να αντιπαραταχθεί με τις ιδέες του για τις σκιές του δικαίου ή τα είδωλα που παριστάνουν οι σκιές, και να λογομαχεί γι αυτό με τους άλλους ανθρώπους που δεν είδαν ποτέ την ίδια την δικαιοσύνη; ‐θεό;‐
518 a: (Σωκράτης) «αν η ψυχή προερχόμενη από μια άλλη φωτεινότερη ζωή, έχει σκοτισθεί γιατί είναι ασυνήθιστη εδώ, ή προέρχεται από μεγαλύτερη αμάθεια και μπαίνει σε κόσμο πιο φωτεινό»
519 d: (Σωκράτης) «Να μένουν εκεί επάνω, και να μην θέλουν να ξανακατέβουν κοντά σε εκείνους τους δεσμώτες, και να μην θέλουν να μοιραστούν μαζί τους, τους κόπους και τις τιμές, είτε είναι κατώτερες είτε ανώτερες»
519 e: (Σωκράτης) « τον νόμο δεν τον ενδιαφέρει να καλοπεράσει εξαιρετικά μια κατηγορία πολιτών, αλλά αναζητεί τρόπους ώστε αυτό να συμβεί σε ολόκληρη την
πόλη, κάνοντας τους πολίτες να μοιράζονται μεταξύ τους την ωφέλεια που ο καθένας μπορεί να προσφέρει στο κοινό»
521 a: (Σωκράτης) «για να έχεις μια καλοδιοικούμενη πόλη, θα πρέπει να κυβερνούν οι πραγματικά πλούσιοι, όχι σε χρυσάφι, αλλά αυτά που πρέπει ο κάθε άνθρωπος να έχει άφθονα, δηλ αρετή και σοφία, Αν όμως κυβερνήσουν οι φτωχοί και στερημένοι από αυτά τα αγαθά, θα στραφούν στα αγαθά της πόλης θεωρώντας ότι από την πόλη θα πρέπει να αρπάξουν τα αγαθά που τους λείπουν»
525 a: (Σωκράτης) «Μα η λογιστική και όλη η Αριθμητική με αριθμούς δεν ασχολείται; Αυτά λοιπόν στρέφουν τον άνθρωπο προς την αλήθεια»
525 d: (Σωκράτης) «το μάθημα της λογιστικής είναι ωραίο και χρήσιμο από πολλές απόψεις για τον σκοπό μας, αν βέβαια το ασκεί κανείς χάριν της γνώσεως και όχι για κερδοσκοπία»
526 a: (Σωκράτης) «αυτό το μάθημα (μαθηματικά) είναι στην πραγματικότητα απαραίτητο για εμάς, επειδή αναγκάζει την ψυχή να χρησιμοποιεί την ίδια την νόηση για την εύρεση της ίδιας της αλήθειας. Τα εξ φύσεως μαθηματικά μυαλά, φαίνονται ικανά σ όλα γενικώς τα μαθήματα, ακόμα και οι αργόστροφοι αν εκπαιδευτούν σε αυτό το μάθημα, αν δεν έχουν άλλα οφέλη, θα προοδεύσουν το μυαλό τους σε ευστροφία»
527 b: (Σωκράτης) «η επιστήμη είναι γνώση του αιωνίως υπαρκτού, και όχι αυτού που γίνεται και χάνεται, δηλ έχει αρχή και τέλος. Άρα η γεωμετρία είναι κάτι που τραβάει την ψυχή προς την αλήθεια, και καλλιεργεί πνεύμα φιλοσοφικό που βλέπει προς τα επάνω»
528 b: (Σωκράτης) « Το σωστό θα ήταν μετά την δεύτερη διάσταση να πάμε στην Τρίτη. Αυτή υπάρχει στον σχηματισμό του κύβου και στην έννοια του βάθους»
528 e: (Γλαύκωνας) «είναι φανερό ότι αυτή (η αστρονομία) αναγκάζει την ψυχή να βλέπει προς τα επάνω, και από τον γήινο κόσμο οδηγεί προς τον εκεί κόσμο.»
530 d: (Σωκράτης) «Φαίνεται πως τα μάτια μας δόθηκαν για την Αστρονομία και τα αυτιά για την αίσθηση της αρμονίας (μουσική), και πως οι δυο επιστήμες είναι αδελφές όπως παραδέχονται οι Πυθαγόρειοι»
533 e: (Σωκράτης) « θα ήταν αρκετό να λέμε επιστήμη το πρώτο κομμάτι, διάνοια το δεύτερο, πίστη το τρίτο και εικασία το τέταρτο. Τα δυο πρώτα (επιστήμη, διάνοια) τα λέμε «νόηση», τα δύο δεύτερα (πίστη, εικασία) «δοξασία». Η νόηση αφορά την ουσία ενώ η δοξασία την γένεση»
534 b: (Σωκράτης) «Διαλεκτικό λογισμό θεωρούμε το να συλλαμβάνει κάποιος την ουσία των πραγμάτων»
534 e: (Σωκράτης) «Η διαλεκτική σαν επιστέγασμα, μπαίνει πάνω από όλα τα μαθήματα, και ΚΑΝΕΝΑ μάθημα δεν μπορεί να τεθεί πάνω πιο πάνω»
536 e: (Σωκράτης) « ο ελεύθερος δεν πρέπει να μαθαίνει τίποτα δια της βίας σαν δούλος. Γιατί οι σωματικοί κόποι, κι αν επιβληθούν δια της βίας δεν χειροτερεύουν την υγεία του σώματος, ενώ στην ψυχή κανένα μάθημα δεν ριζώνει με την βία. Μην ανατρέφεις λοιπόν τα παιδιά με την βία στα μαθήματα, αλλά παίζοντας, για να μπορείς να ξεχωρίσεις την φυσική κλήση του καθενός»
544 d: (Σωκράτης) « Ξέρεις ότι υπάρχουν πολλά είδη ανθρώπινων χαρακτήρων, όσα και των πολιτευμάτων, ή νομίζεις ότι τάχα από κάποια βελανιδιά ή πέτρα γεννιούνται τα πολιτεύματα και όχι από τα ήθη των πολιτών;»
550 c: (Αδείμαντος) «και ποιο καθεστώς θεωρείς ολιγαρχία;»
(Σωκράτης) « Το πολίτευμα που βασίζεται στην οικονομική κατάσταση, όπου οι πλούσιοι κυβερνούν, και στον φτωχό δεν δίνεται το δικαίωμα να άρχει»
561 c: «άλλοτε πάλι με την υδροποσία και τις δίαιτες αδυνατίσματος»
562 c: (Σωκράτης) « άραγε λοιπόν, η απληστία της ελευθερίας‐άκρατο οίνο ελευθερίας‐, και η παραμέληση των άλλων αγαθών (πνευματικών) δεν αλλοιώνει το πολίτευμα, και δεν προετοιμάζει την αναγκαστική έλευση της τυραννίδας;»
562 e: (Σωκράτης) «Η απεριόριστη ελευθερία στο τέλος γίνεται ασυδοσία, δηλ ο πατέρας εξομοιώνεται με το παιδί και τα φοβάται, το παιδί εξομοιώνεται με τον πατέρα και δεν ντρέπεται ή σέβεται τους γονείς στο όνομα της δήθεν ελευθερίας, όταν ο Μέτοικος εξισώνεται με τον ντόπιο όπως και ο ξένος, και ο δάσκαλος καλοπιάνει τους μαθητές και εκείνοι δεν του δίνουν σημασία, και οι πρεσβύτεροι για να μην θεωρηθούν δυσάρεστοι κατεβαίνουν στο επίπεδο των μαθητών... κάτι ανάλογο με τα άλογα και τα γαϊδούρια, τα οποία συνηθίζουν να περπατούν στους δρόμους πέφτοντας επάνω στους διαβάτες, αν αυτοί δεν παραμερίσουν»
564 a: (Σωκράτης) «γιατί η αχαλίνωτη ελευθερία δεν κάνει τίποτε άλλο, από το να μεταβάλει σε υπερβολική δουλεία και τους πολίτες και τα κράτη»
Βιβλίο Θ’
575 c: (Σωκράτης) « ναι, γιατί τα μικρά θεωρούνται μικρά μπροστά στα μεγάλα»
« Όμως, όταν αυτοί γίνουν πολλοί μέσα στην πόλη, μαζί με τους φίλους τους και συνειδητοποιήσουν την αριθμητική τους υπεροχή, τότε αυτοί και η βλακεία του λαού είναι που δημιουργούν τον τύραννο»
575 d: (Σωκράτης) «μητρίδα, όπως λένε οι Κρήτες την Πατρίδα»
575 e: (Σωκράτης) «και πρώτα πρώτα όσοι τους συναναστρέφονται (τους Τυράννους), είναι κόλακες, πρόθυμοι να προσφέρουν κάθε υπηρεσία. Μα και οι ίδιοι όταν έχουν κάποια ανάγκη, τολμούν κάθε υποκρισία για να φανούν οικείοι, και όταν πετύχουν τον σκοπό τους κάνουν πως δεν ξέρουν τους άλλους. Άρα ολόκληρη την ζωή τους την περνούν χωρίς να είναι φίλοι κανενός, αλλά για πάντα είναι και αφέντες αλλά και υπηρέτες άλλων. Δηλαδή ποτέ δεν γνωρίζουν αληθινή φιλία και ελευθερία»
576 e: (Σωκράτης) « Τι θα συνέβαινε όμως αν κάποιος θεός σήκωνε έναν πλούσιο ιδιώτη που να έχει πενήντα ή και περισσότερους δούλους, και τον πήγαινε στην έρημο μαζί με την γυναίκα τα παιδιά την περιουσία και τους δούλους του, εκεί που κανένας νόμος ή άλλος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να τον υποστηρίξει, πόσο φόβο και πόσο ανίσχυρος θα αισθανόταν; Θα αναγκαζόταν αυτούς που πίεζε να τους καλοφέρνεται και να τους υπόσχετε διάφορα, ακόμα και την ελευθερία τους, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, θα καταντούσε ο ίδιος κόλακας των δούλων»
583 (Σωκράτης) ο Σωκράτης εδώ φέρνει παραδείγματα για να δείξει στον κόσμο ότι αυτά που συνηθίζει να λέει είναι σχετικά, δηλ αναφέρει πως κάποιοι λένε «δεν υπάρχει πιο ωραίο πράγμα από την υγεία» αλλά δεν το σκεπτόντουσαν όταν την είχαν, και θα το ξεχάσουν όταν πάλι την αποκτήσουν.
Ακόμα ότι κάποιοι που είναι λυπημένοι λένε, ότι δεν υπάρχει πιο ευχάριστο από την παύση της λύπης τους για να έχουν ησυχία. Η απουσία όμως της Χαράς ή της λύπης είναι η ησυχία δηλ η ισορροπία, το μηδέν, το ουδέτερο, και αναρωτιέται λοιπόν ο Σωκράτης ότι πως είναι δυνατόν να θεωρείται ευχαρίστηση η απουσία της λύπης ενώ αν είναι κάποιος σε αυτό το σημείο η απουσία της χαράς να φέρνει ανία; Οπότε δεν είναι έτσι τα πράγματα, η ησυχία φαίνεται ευχαρίστηση όταν συγκρίνεται με την λύπη, ενώ είναι θλιβερή όταν συγκρίνεται με την χαρά.
Άρα πρέπει να ξεχωρίσουμε τις βαθμίδες της ισορροπίας του χρυσού Φ.
584 d: (Σωκράτης) «Αν λοιπόν κάποιος από τα κάτω μετακινηθεί προς την μέση, δεν θα έχει την αίσθηση ότι μετακινήθηκε προς τα επάνω; Και αν σταματήσει στην μέση και κοιτάξει από πού ξεκίνησε, δεν θα νομίζει ότι βρίσκεται επάνω επειδή αγνοεί ότι υπάρχει το πραγματικά επάνω;»
586 a: (Σωκράτης) « Άρα, όσοι δεν γνώρισαν την σοφία και την αρετή, και η ζωή τους είναι οι κοινές διασκεδάσεις, το πολύ να φτάσουν ως την μέση. Δεν θα μπορέσουν να σηκώσουν το βλέμμα τους να κοιτάξουν το αληθινό που βρίσκεται επάνω, ούτε ποτέ γέμισε η ψυχή τους με αληθινή ουσία, αλλά σαν τα ζώα, ένεκα της πλεονεξίας με κλοτσιές και χτυπήματα αλληλοσκοτώνονται ακριβώς λόγω της απληστίας τους»
591 b: (Σωκράτης) « Δεν ωφελεί το να αδικεί κανείς ξεγλιστρώντας και όταν δεν τιμωρείται, διότι γίνεται χειρότερος, αντιθέτως αυτός που τιμωρείται γαληνεύει μέσα του το θηρίο και εξημερώνεται, ενώ απελευθερώνεται το ήμερο και όλη η ψυχή ανυψώνεται μεταπίπτοντας στην άριστη φύση της, καθώς αποκτά σωφροσύνη, δικαιοσύνη και φρονιμάδα»
591 e: (Σωκράτης) «Αλλά προσέχοντας το πολίτευμα του ψυχικού του κόσμου, να λαμβάνει τα μέτρα του να μην δημιουργεί καμία αναστάτωση λόγω του πλούτου ή της πενίας, και με αυτήν να ρυθμίζει τα έξοδα και τα έσοδα σύμφωνα με τις δυνάμεις του»
592 a: (Σωκράτης) «Άλλες τιμές και αξιώματα να δεχθεί και θα δοκιμάσει εθελοντικά, όταν νομίζει ότι θα τον βελτιώσουν ψυχικά, ενώ αυτές που νομίζει ότι θα διασαλεύσουν την εσωτερική του κατάσταση, να τα αποφύγει, και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο βίο του»
(Σωκράτης) «Μα τον Κύνα (Σείριο)»
(Γλαύκωνας) «Εννοείς την ιδανική πόλη που ιδρύσαμε τώρα δα με τα λόγια, μα που δεν νομίζω να υπάρχει σε κανένα μέρος της γης»
(Σωκράτης) « αλλά ίσως υπάρχει στον ουρανό το όραμα της, γι αυτούς που θέλουν να το δουν και προσβλέποντας σε αυτό να ρυθμίσουν το πολίτευμα της ψυχής τους»
Βιβλίο Ι’ 604 b: (Σωκράτης) «ενώ το πάθος είναι αυτό που μας παρασύρει στις λύπες»
«Νομίζω ότι ο νόμος λέει ότι είναι πιο κόσμιο να παραμένει κανείς ήρεμος στις συμφορές και να μην αγανακτεί μια και που δεν είναι βέβαιο τι καλό και τι κακό έχουν αυτές, ούτε βγαίνει κανένα όφελος από την στεναχώρια, και τα ανθρώπινα δεν έχουν και μεγάλη σπουδαιότητα, και ακόμα η λύπη εμποδίζει να έρθει σε εμάς σύντομα αυτό που μας χρειάζεται, δηλ η λογική σκέψη. Όπως λοιπόν ρίχνουμε τα ζάρια, ρυθμίζουμε το παίξιμο μας αναλόγως με την ζαριά, όπως η λογική και η γνώση μας θεωρεί καλύτερα, και όχι σαν τα μικρά παιδιά που πέφτουν κάτω και κάθονται και κλαίνε βαστώντας το σημείο που χτύπησαν, αλλά να συνηθίσουμε την
ψυχή μας να στρέφεται τάχιστα προς την θεραπεία και την αποκατάσταση της πληγής ή της αρρώστιας εξαφανίζοντας με γιατρειά τους θρήνους.»
«Εκείνο λοιπόν το μέρος της ψυχής που μας οδηγεί προς την ανάμνηση του παθήματος και του θρήνου, χωρίς τελειωμό, άραγε δεν πρέπει να το αποκαλούμε παράλογο, και ανώφελο φίλο της δειλίας;»
606 e: (Σωκράτης) αναφέρει τον όρο Ελλάδα
608 b: (Σωκράτης) «Γιατί είναι μεγάλος ο αγώνας για το καλό ή το κακό, μεγαλύτερος από όσο νομίζεται, ώστε ούτε η έπαρση των αξιωμάτων, ούτε το χρήμα, ούτε η δόξα αξίζουν τόσο , ώστε να παραμελήσουμε την δικαιοσύνη και τις άλλες αρετές»
606 c: (Σωκράτης) «Κι όμως, ακόμα δεν αναφέραμε τα βραβεία που υπάρχουν για την αρετή»
(Γλαύκωνας) «Ασύλληπτο μεγαλείο, αν είναι μεγαλύτερα από όσα ήδη αναφέραμε»
(Σωκράτης) «Και πως θα μπορούσε να είναι μεγάλο κάτι που κρατάει λίγο χρόνο; Γιατί ολόκληρη η ζωή μας, από την παιδική ηλικία μέχρι την γεροντική, είναι ολιγόχρονη συγκρινόμενη με την αιωνιότητα»
«νομίζεις ότι πρέπει κάτι το αθάνατο (ανώτερη κατάσταση ψυχής που δίνει η δικαιοσύνη και η αρετή) να αφορά την σύντομη και μόνο ζωή, και όχι την αιωνιότητα;»
«δεν έχει καταλάβει ότι η ψυχή μας είναι αθάνατη και ότι ποτέ δε χάνεται;»
609 e: (Σωκράτης) «Όμως θα ήταν παράλογο η ασθένεια άλλων πραγμάτων να τα καταστρέφει, ενώ η ασθένεια της ψυχής να μην καταστρέφει.»
611 b: (Σωκράτης) « Αλλά για το πώς είναι στα αλήθεια(η ψυχή) δεν πρέπει να την δούμε όπως την βλέπουμε τώρα, δηλαδή αμαυρωμένη από την ένωση της με το σώμα και άλλα κακά, αλλά να την δούμε με τον ορθό λόγο, πως είναι η ίδια χωρίς ανάμειξη με ξένα στοιχεία, και τότε θα την βρούμε ωραιότερη και θα μάθουμε πιο
καθαρά την φύση της δικαιοσύνης και της αδικίας και όλων όσων αναφέραμε ως εδώ»
611 d: (Σωκράτης) «να στρέψουμε το βλέμμα μας προς την αρχική φύση της ψυχής, την φιλοσοφική της τάση. Να καταλάβουμε ποια θέματα αγγίζει και ποιες συντροφιές επιδιώκει ως συγγενής με το θείο, το αθάνατο και το αιώνιο»
613 a: (Σωκράτης) «Επομένως πρέπει να υποθέσουμε για έναν δίκαιο άνθρωπο, κι αν βρίσκεται σε φτώχια ή αρρώστια ή κάποιο από τα θεωρούμενα ως κακά, τελικώς θα του βγουν σε καλό όσο ζει ή όταν πεθάνει. Γιατί οι θεοί ποτέ δεν παραμελούν αυτόν που θέλει να γίνει δίκαιος και ασκώντας την αρετή επιδιώκει να φτάσει τον θεό, όσο βέβαια είναι ανθρωπίνως δυνατόν»
«’όπως οι δρομείς που τερματίζοντας παίρνουν βραβεία και στέφανα σαν επιβράβευση των κόπων και της αξίας τους, έτσι δεν πρέπει να είναι και στους δίκαιους; δηλαδή στο τέλος κάθε πράξης, ακόμα και της ίδιας τους της ζωής, να αναγνωριστούν και να επιβραβευτούν;»
«τέτοια θα ήταν τα βραβεία και τα δώρα που δίνονται από τους θεούς στους δίκαιους, επί πλέον εκείνων που η ίδια η δικαιοσύνη τους δίνει. Κι όμως αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά σε εκείνα που περιμένουν και τους δύο (δίκαιους και άδικους»
614 a: (Σωκράτης) « Θα σου αφηγηθώ την ιστορία ενός αξιόλογου ανθρώπου, του Ήρος του Αρμένιου, Παμφύλου στην καταγωγή. Αυτός κάποτε σκοτώθηκε στον πόλεμο, μετά δέκα μέρες όταν όλα τα σώματα ήταν σε αποσύνθεση, το δικό του ήταν ακέραιο. Στις δώδεκα ημέρες τον μετέφεραν στην πατρίδα του για ταφή, αναβίωσε και περιέγραψε όλα όσα είχε δει στο επέκεινα (με την εδώ ζωή). Έλεγε λοιπόν ότι αφού βγήκε σε έναν τόπο, η ψυχή του πορευόταν μαζί με άλλες και έφτασαν σε έναν εξαίσιο τόπο. Εκεί υπήρχαν δυο χάσματα της γης συνεχόμενα μεταξύ τους, και ακόμα δύο χάσματα του ουρανού απέναντι στα πρώτα. Ανάμεσα σε αυτά υπήρχαν οι δικαστές. Κατόπιν δίκης, άλλους τους έστελναν δεξιά και επάνω στον ουρανό, αφού τους κρεμούσαν μπροστά τους την κοινοποίηση των δεδικασμένων, ενώ τους αδίκους τους έστελναν αριστερά και κάτω, έχοντας τα δεδικασμένα κρεμασμένα στην πλάτη, δηλωτικά του κακού βίου. Όταν ο ίδιος ο
Ήρος παρουσιάστηκε έμπροσθεν των δικαστών, του είπαν ότι πρέπει να αναγγείλει στους ανθρώπους όλα όσα γίνονται εκεί, παρακινώντας τον να δει και αν ακούσει για να ξέρει. Όσες ψυχές είχαν να κάνουν με τα δυο χάσματα της γης ήταν γεμάτες ξηρασία και σκόνη, ενώ εκείνες του ουρανού ήσαν καθαρές. Όσες έρχονταν έδιναν την εντύπωση ότι είχαν κάνει μεγάλη πορεία μέχρι να φτάσουν εκεί, και με ευχαρίστηση πήγαιναν να καταυλισθούν στο λιβάδι, όπως γίνεται στα πανηγύρια και ασπάζονταν μεταξύ τους, όσες ήταν γνωστές και οι μεν ερχόμενες από την γη ρωτούσαν να μάθουν τι γίνεται στον ουρανό, και οι μεν από τον ουρανό ρωτούσαν να μάθουν τι συμβαίνει στην γη. Οι ερχόμενες εκ της γης με θρήνους και οδυρμούς ανακοίνωναν τις αναμνήσεις τους από την πορεία τους στην γη (η δε πορεία τους ήταν χιλιετής), ενώ οι ερχόμενες από τον ουρανό περιέγραφαν τα θεάματα απερίγραπτης ομορφιάς που είδαν.
Όσες αδικίες εναντίων των ανθρώπων διέπραξε ο καθένας, τιμωρήθηκαν χωριστά και στην κάθε περίπτωση με δεκαπλάσια τιμωρία, (δηλ μια τιμωρία για κάθε εκατονταετία, αφού τόση είναι και η διάρκεια της ζωής των ανθρώπων), ώστε να είναι δεκαπλάσια η πληρωμή του κάθε αδικήματος. Π.χ. αν κάποιοι ήταν αίτιοι πολλών θανάτων, ή πρόδωσαν πόλεις ή στρατόπεδα ή έριξαν ανθρώπους στην δουλεία ή ήσαν ένοχη για άλλα κακουργήματα, για όλα αυτά υφίστανται δεκαπλάσια βασανιστήρια. Αντιθέτως όσοι ευεργέτησαν συνανθρώπους και ήταν ενάρετοι και ευσεβείς είχαν την ανάλογη αποζημίωση. Για την ασέβεια ή ασέβεια προς τους θεούς και τους γονείς ή την αυτοκτονία ανέφερε πολύ μεγαλύτερες ποινές αναλογικά.
Ο τύραννος Αριδαίος (σε κάποια πόλη της Παμφυλίας) πριν χίλια χρόνια διέπραξε μεγάλες αδικίες προς τους συνανθρώπους, δεν έφτασε ούτε ποτέ θα φτάσει εδώ, και είδαμε το εξής φοβερό θέαμα, όταν ήμασταν κοντά στο στόμιο και επρόκειτο να ανέβουμε από την γη, είδαμε ξαφνικά τον Αριδαίο και κάποιους άλλους τύραννους και κάποιους απλούς πολίτες που διέπραξαν μεγάλα αμαρτήματα, νόμιζαν ότι θα αποδράσουν, όμως το στόμιο δεν τους άφηνε, αλλά μούγκριζε όταν κάποιοι ανίατα πονηροί ή που δεν είχαν αρκετά τιμωρηθεί επιχειρούσαν να αποδράσουν. Τότε κάποιοι άνδρες άγριοι και διάπυροι στην όψη τους απομάκρυναν, τον δε Αριδαίο και κάποιους άλλους τους έδεσαν χειροπόδαρα, τους έγδαραν, τους έσερναν πάνω σε αγκάθια κατακόβοντας τους, και στους περαστικούς δήλωναν τους λόγους των βασανιστηρίων, και τους πήγαιναν να τους ρίξουν στον Τάρταρο.»
Μετά ο Σωκράτης περιγράφει την πορεία αυτών που περάσανε το στόμιο χωρίς να ακουστεί το μουγκρητό, πορεία προς τον ουρανό και τα ανώτερα δρώμενα του.
Ο Σωκράτης κλείνει το εξαίσιο αυτό έργο (την πολιτεία) με τα εξής λόγια: «Να κρατηθούμε στον δρόμο που οδηγεί προς τα επάνω και θα εφαρμόζουμε με κάθε τρόπο την δικαιοσύνη με την φρόνηση, ώστε να είμαστε φίλοι με τον εαυτό μας και τους θεούς, και αφού πάρουμε τα έπαθλα της αρετής, κάνοντας τον γύρο του
θριάμβου, όπως οι νικητές στους αγώνες, να είμαστε ευτυχισμένοι στην εδώ ζωή μας και κατά την χιλιόχρονη πορεία μας, όπως την περιγράψαμε.
328c : (Κέφαλος) «Γιατί να είσαι βέβαιος (Σωκράτη) για μένα, ότι όσο ατονούν οι άλλες σωματικές απολαύσεις, άλλο τόσο αυξάνονται οι επιθυμίες των συζητήσεων»
329c : (Σοφοκλής) « Ελευθερώθηκα με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση από αυτό, όπως αν είχα έναν λυσσασμένο και άγριο αφέντη πάνω από το κεφάλι μου» (εννοεί τα πάθη)
330 b : (Κέφαλος) Ούτε ένας φρόνιμος θα περνούσε καλά γεράματα συνδυαζόμενα με την φτώχεια, ούτε όμως ένας παράλογος θα περνούσε καλά στα γεράματα του παρόλα τα πλούτη του»
330 d :(Κέφαλος) «Γιατί όσα λέγονται για τον Άδη, ότι όποιος έκανε αδικίες εδώ, τις ξεπληρώνει εκεί, ενώ πριν θεωρούντο γελοία, τώρα κλονίζουν την πεποίθηση του, μήπως δηλαδή είναι αλήθεια»
331 b: (Κέφαλος) «θεωρώ πως ο πλούτος έχει μεγάλη αξία, όχι όμως για τον οποιονδήποτε, αλλά για τον λογικό και τίμιο άνθρωπο.
332 c: Ο ποιητής Σιμωνίδης θεωρούσε ότι το δίκαιον είναι να ανταποδίδεις στον καθένα ότι του αρμόζει, το καλό στον καλό και το κακό στον κακό.
334 c: (Σωκράτης) « άραγε δεν πέφτουν οι άνθρωποι έξω στο εξής; Να θεωρήσουν καλούς πολλούς που δεν είναι, οπότε και κακούς πολλούς που δεν είναι;»
«κατά την γνώμη αυτών λοιπόν, οι μεν καλοί είναι εχθροί, ενώ οι κακοί φίλοι»...
335 c: (Σωκράτης) «Οι άνθρωποι φίλε, όταν βλάπτονται χειροτερεύουν, ως προς την αρετή που προσιδιάζει τους ανθρώπους»
335 d: (Σωκράτης) «Άρα δεν είναι ιδιότητα του δίκαιου να βλάπτει, Πολέμαρχε, ούτε φίλο ούτε κανέναν. Αυτή η ιδιότητα ανήκει στον αντίθετο χαρακτήρα, δηλ του άδικου.
338 c: (Θρασύμαχος, Σοφιστής) «Εγώ συγκεκριμένα υποστηρίζω ότι το δίκαιον είναι το συμφέρον του ισχυρότερου»
339 a: (Θρασύμαχος) η κάθε αρχή, νομοθετεί σύμφωνα με το συμφέρον της. Η δημοκρατία θεσπίζει νόμους δημοκρατικούς, η Τυραννία Τυραννικούς κ.ο.κ.
Και όταν θεσπίζουν νόμους, ισχυρίζονται ότι αυτό είναι το δίκαιον, και όποιος παραβαίνει τον νόμο τον τιμωρούν σαν παρανομήσαντα και άδικο.
342 c: (Σωκράτης) «Η Ιατρική δεν επιδιώκει το δικό της συμφέρον αλλά του σώματος, η Ιππευτική αναλόγως, και όλες οι τέχνες δεν επιζητούν το συμφέρον του εαυτού τους αλλά για τον πραγματικό λόγο ύπαρξης και εφεύρεσης των, δηλ για εκείνους για του οποίους υπάρχουν. Επομένως καμία επιστήμη δεν αποβλέπει στο συμφέρον του ισχυρότερου ούτε κάτι τέτοιο απαιτεί, αλλά του ασθενέστερου που είναι υπό την εξουσία της.
343 d: (Θρασύμαχος) Παντού ο δίκαιος μειονεκτεί έναντι του αδίκου.
1. Σε συνεταιρισμούς που χαλάνε, ο κερδισμένος βγαίνει ο άδικος
2. Σε εισφορές – φόρους: ο δίκαιος πληρώνει, ο άδικος όχι
3. Σε επιδοτήσεις: ο άδικος καταφέρνει να πάρει, ο δίκαιος μένει απέξω
4. (Θρασύμαχος) Δημόσια Λειτουργία: ο δίκαιος για να βοηθήσει το σύνολο αν δεν πάθει ζημιά (από τους αδίκους) θα χειροτερέψει τα οικονομικά του (ένα αντιθέσει με τους Αδίκους), και επειδή δεν θα κάνει εξυπηρετήσεις (κοινώς ρουσφέτια) δεν θα είναι αγαπητός και αρεστός (εν αντιθέσει με τους άδικους)
344 a: (Θρασύμαχος) Όσοι κατηγορούν την αδικία, δεν το κάνουν επειδή φοβούνται να την κάνουν, αλλά φοβούνται να μην την πάθουν (οι πονηροί)
347 b: (Σωκράτης) Δεν γνωρίζεις ότι η φιλοδοξία και η φιλαργυρία θεωρείται και είναι ντροπή; Γι αυτό είπα ότι οι άριστοι δεν θέλουν την εξουσία χάριν χρημάτων ή τιμών.
347 c: (Σωκράτης) «Η πιο μεγάλη τιμωρία είναι να διοικείται κανείς από τους χειρότερους του
347 d: (Σωκράτης) Και εδώ ακριβώς μπορεί να γίνει φανερό ότι ο πραγματικός άρχοντας δεν έγινε για να επιδιώκει το δικό του συμφέρον αλλά των υπηκόων του.
351 a: (Σωκράτης) Η αδικία είναι αμάθεια (άγνοια)
351 c: (Σωκράτης) «Νομίζεις ότι μια πόλις ή ένα στρατόπεδο ή μια συμμορία κλεφτών ή ληστών ή κάθε άλλη ομάδα, που με κοινή συνεργασία κάνει μια αδικία, θα μπορούσε να επιτύχει τίποτα, αν ο ένας αδικούσε τον άλλον; Άρα η αδικία προκαλεί ξεσηκωμούς και μίση και μάχες μεταξύ τους, ενώ αντιθέτως η δικαιοσύνη προκαλεί ομόνοια και φιλία.»
352 a: (Σωκράτης) «επομένως η αδικία έχει την χαρακτηριστική επίδραση , όπου επιπέσει, σε πόλη ή σε ομάδα ή στρατόπεδο, ή σε σύνολο ανθρώπων, πρώτα πρώτα να το καθιστά ανίκανο να δημιουργήσει κάτι θετικό λόγω της διχόνοιας και των καυγάδων, και ακόμα βάζει την έχθρα μέσα στις ψυχές των ανθρώπων, και τον εαυτό τους, και για τους αδίκους και τους δίκαιους.
352 b: (Σωκράτης) « Εδώ βλέπουμε τελικά πως οι δίκαιοι είναι πιο ισχυροί διότι αν επιχειρήσουν κάτι από κοινού (για ένα θέμα που δεν μπορεί κάποιος μόνος του) θα το καταφέρουν, ενώ οι άδικοι δεν μπορούν να πράξουν τίποτα από κοινού.
Βιβλίο Β’
359 b: (Γλαύκωνας) «Όσοι εφαρμόζουν την δικαιοσύνη, το κάνουν όχι επειδή το θεωρούν δίκαιον, αλλά από αδυναμία να αδικήσουν»
« αν δώσουμε λοιπόν σε έναν δίκαιο και σε έναν άδικο εξουσία να κάνουν ότι θέλουν, και τους παρακολουθήσουμε από απόσταση να δούμε που θα τους οδηγήσει η επιθυμία τους, τότε θα δούμε τον άδικο και τον (υποτιθέμενα) δίκαιο, ότι και οι δυο θα κινηθούν προς ακριβώς στον ίδιο στόχο λόγω πλεονεξίας. Κάτι που εκ φύσεως κάθε πλάσμα θεωρεί ως καλό»
361 a: (Γλαύκωνας) «Η μεγαλύτερη αδικία είναι να θεωρείται κανείς δίκαιος χωρίς να είναι»
361 e: (Γλαύκωνας) Ο δίκαιος θα τύχει πολλών κακουχιών από το άδικο σύνολο (ομήγυρης ‐ κοινωνία), και τελικά αφού πάθει όλα αυτά θα θεωρήσει ότι το σωστό είναι να μην είναι δίκαιος αλλά να φαίνεται ως δίκαιος είτε συνειδητά (είτε υποσυνείδητα)
363 c: (Αδείμαντος) Τους δε ασεβής και αδίκους τους γκρεμίζουν μέσα σε έναν βόρβορο στον Άδη, και τους υποχρεώνουν να κουβαλάνε νερό μέσα σε κόσκινο (είναι ο γνωστός πίθος των Δαναϊδων, το μαρτύριο των ακόρεστων επιθυμιών)
364 a: (Αδείμαντος) «Όμως πιο επωφελή θεωρούν οι πολλοί τα άδικα από τα δίκαια και με ευκολία καλοτυχίζουν και τιμούν και κατ ιδίαν και δημοσίως, τους πλουσίους παλιανθρώπους και τους εν γένει δυνατούς, ενώ περιφρονούν τους δικαίους.
364 d: (Αδείμαντος) «Μπορείς με τρόπο εύκολο να πάρεις κακία με το τσουβάλι. Ο δρόμος της στρωτός και είναι κοντά, μα για την αρετή ζητούν πολύ ιδρώτα οι θεοί, και ο δρόμος μακρύς και δύσκολος και ανηφορικός» Ησίοδος «έργα και ημέραι» 287‐9
364 e: (Αδείμαντος) «Ένα πλήθος βιβλίων, σύμφωνα με τα οποία τελούν τις ιεροτελεστίες πείθοντας όχι μόνο ιδιώτες αλλά και πόλεις ότι μπορούν να πετύχουν άφεση αμαρτιών και εξαγνισμό από τα αδικήματα τους με τις θυσίες και ευχαριστίες και διασκεδάσεις όσο είναι εν ζωή. Αλλά και για τους πεθαμένους υπάρχουν ιεροτελεστίες τις οποίες ονομάζουν τελετές και μας λυτρώνουν από τις τιμωρίες του κάτω κόσμου ενώ αν δεν έχουμε κάνει θυσίες μας περιμένουν βάσανα»
(Αδείμαντος) «το να είμαι δίκαιος χωρίς να το δείχνω, Η ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΔΥΝΑΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ»
365 d: (Σωκράτης) «αλλά τους θεούς ούτε να τους ξεγελάσεις μπορείς, ούτε να τους νικήσεις»
366 a: (Σωκράτης) «άλλα στον Άδη θα τιμωρηθούμε για τις εδώ αδικίες μας ή εμείς ή τα παιδιά των παιδιών μας»
366 c: (Αδείμαντος) «Με εξαίρεση τους θεοφώτιστους και τους σοφούς, κανείς άλλος δεν είναι δίκαιος με την θέληση του, αλλά κατηγορεί την αδικία από την ανανδρία ή γηρατειά ή κάποια άλλη αδυναμία, επειδή ακριβώς αδυνατεί να αδικήσει. Και για να το αποδείξουμε, ο πρώτος από αυτούς τους ανθρώπους, όταν αποκτήσει δύναμη, πρώτος αρχίζει να αδικεί όσο περισσότερο μπορεί.
367 a: (Αδείμαντος) «...ώστε να καταδείξει πως η αδικία είναι το μεγαλύτερο κακό για την ψυχή, ενώ η δικαιοσύνη είναι το μεγαλύτερο καλό. Γιατί αν μας το λέγατε από την αρχή, όλοι εσείς, και μας πείθατε από νεανικής ηλικίας, δεν θα χρειαζόταν ο ένας να προσέχει τον άλλον μην αδικήσει, αλλά ο καθένας θα ήταν ο ίδιος άριστος φύλακας του εαυτού του, από φόβο και σεβασμό μην αδικώντας βάλει συγκάτοικο μέσα στην ψυχή του αυτό το μέγιστο κακό που λέγεται αδικία»
369 b: (Σωκράτης) «Μια πολιτεία γεννιέται, επειδή όπως νομίζω ο καθένας μας δεν είναι αυτάρκης, αλλά έχει ανάγκη πολλών πραγμάτων.»
«επειδή είχαν πολλές ανάγκες, μάζεψαν σε μια συγκατοίκηση πολλούς για επικοινωνία και αλληλοβοήθεια, και σ αυτήν την συγκατοίκηση δώσαμε το όνομα Πόλις»
370 a: (Σωκράτης) «ο καθένας γεννιέται με κάποιες διαφορές από τον άλλον εκ φύσεως, ώστε να είναι πιο κατάλληλος της μιας ή της άλλης εργασίας»
377 a: (Σωκράτης) «δεν ξέρεις ότι αρχικώς στα παιδιά λέμε μύθους; Κι αυτό το σύνολο του είναι ένα ψέμα, που όμως υπάρχει μέσα του και αλήθεια; Αρχικά λοιπόν εφαρμόζουμε στα παιδιά την παιδεία με μύθους και γυμναστική.»
378 d: (Σωκράτης) «Γιατί ο νέος δεν μπορεί να διακρίνει τι είναι αλληγορία και τι όχι. Αλλά όσα ο νέος αποδεχθεί μέσα του δεν σβήνονται, ούτε αποβάλλονται μετά, Γι αυτό τον λόγο πρέπει να κάνουμε το παν ώστε να ακούνε τα παιδιά τους καλύτερους μύθους που οδηγούν στην αρετή»
379 b: (Σωκράτης) «Δεν είναι ο δημιουργός Θεός οπωσδήποτε αγαθός; το αγαθό μπορεί να είναι βλαβερό; Όχι, οπότε το μη βλαβερό (αγαθό) δεν βλάπτει, άρα ο αγαθός Θεός δεν είναι δυνατόν να βλάψει, ΑΡΑ το αγαθόν δεν είναι η αιτία των πάντων, αλλά μόνο των αγαθών, οπότε για τα κακά άλλες αιτίες πρέπει να αναζητήσουμε και όχι τον Θεό.
380 d: (Σωκράτης) «άραγε, νομίζεις ότι ο Θεός είναι κανένας μάγος και ότι προσχεδιασμένα παρουσιάζεται με διαφορετική μορφή κάθε φορά, άλλοτε να μένει ο ίδιος απλώς αλλάζοντας μορφές, άλλοτε πάλι να μας εξαπατά, ώστε να νομίζουμε πως είναι κάτι άλλο ή ότι είναι αμετάβλητος και ότι ελάχιστα αλλάζει την μορφή του;»
381 b: (Σωκράτης) «Γενικά κάθε τι τέλειο εκ φύσεως ή από τέχνη ή και τα δύο, ελάχιστη μεταβολή δέχεται από εξωτερική αιτία»
«Από αυτή την άποψη, ο θεός ελάχιστες πιθανότητες έχει να αλλάζει μορφές, αλλά μήπως ο ίδιος θα αλλοίωνε και θα μεταμόρφωνε τον εαυτό του; Αν το έκανε αυτό θα τον μετέβαλε προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο; Προς το χειρότερο εφόσον δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Θεός υστερεί σε κάλλος και αρετή.»
382 a: (Σωκράτης) «Τι λοιπόν; Μπορεί ο Θεός να θέλει να μας εξαπατά με λόγια ή έργα προβάλλοντας προς εμάς ένα φάντασμα του εαυτού του;»
382 e: (Σωκράτης) «Άρα ο Θεός είναι από πάσης απόψεως απλός και φιλαλήθης, και στα λόγια και στα έργα, ούτε αλλάζει μορφή, ούτε εξαπατά τους άλλους, ούτε κατά διάνοια, ούτε με λόγια, ούτε με αποστολή σημείων προφητικών, ούτε στον ύπνο ούτε στο ξύπνια τους»
Βιβλίο Γ’
386 d: (Σωκράτης) «να φανούν σε θνητούς και αθανάτους τα φριχτά παλάτια του Άδη που και οι θεοί τα αποστρέφονται» ‐Όμηρος, Ιλιάδα Υ. 64‐65‐
387 a: (Σωκράτης) « Σαν τις νυχτερίδες στο βάθος της σπηλιάς της θεόρατης που πετούν με τσιρίσματα, και όταν καμιά απ τον σωρό ξεκολλήσει από την πέτρα, συμπαρασύρει και τις άλλες. Έτσι και οι ψυχές τα πετούσαν σαν κοπάδι» ‐Όμηρος, Οδύσσεια Ω. 6‐9‐
· Εδώ ο Σωκράτης αναφέρει ότι πρέπει να μην τα λέμε αυτά για να γίνουν οι φύλακες ελεύθεροι από τον φόβο
388 e: (Σωκράτης) « Θα πρέπει και να μην χαζογελάνε (οι φύλακες). Γιατί όποιος αφεθεί σε υπέρμετρο γέλιο, συνεπάγεται αυτό και σημαντική μεταβολή στην ψυχή.»
398+ εδώ ο Σωκράτης μιλάει για την μουσική, την χωρίζει σε 3 μέρη, τους στίχους, την αρμονία και τον ρυθμό. συνδέει μουσικές αρμονίες με καταστάσεις και συμπεριφορές όπως την κοσμιότητα, την ανδρεία ή ανελευθερία ύβρη και κακία. Ο Γλαύκωνας που είναι Μουσικός αναφέρει τα 3 είδη φθόγγων από όπου πηγάζουν όλες οι αρμονίες, βασισμένο στους Πυθαγόρειους( η κλίμαξ έχει 4 βασικούς φθόγγους, τά‐τέ‐τι‐τά).
399 e: (Σωκράτης) “Μα τον Κύνα» (Κύνας = Σείριος)
401 b: (Σωκράτης) «...και να τους εμποδίζουμε να παριστάνουν το πρόστυχο, το ακόλαστο και το ανελεύθερο και κακόγουστο, είτε στην ζωγραφική, είτε στα οικοδομήματα είτε σε άλλα έργα τους. Και αυτό να μην διαφθαρούν ψυχικά οι φύλακες (συνείδηση) μας χωρίς να το καταλάβουν»
Μετά την σημασία του ήχου, ο Σωκράτης βάζει στο παιχνίδι την εικόνα.
401 d: (Σωκράτης) «το βασικότερο μέρος της ανατροφής είναι η μουσική, επειδή εισχωρεί βαθιά μέσα στην ψυχή ο ρυθμός και η αρμονία και την εξουσιάζουν φέροντας μέσα της την ομορφιά και την κάνουν όμορφη, αν κάποιος έχει ανατραφεί σωστά, διαφορετικά συμβαίνουν τα αντίθετα»
402 b: (Σωκράτης) «Μα και τα είδωλα των γραμμάτων αν μας εμφανίζονταν στην επιφάνεια του νερού ή στον καθρέφτη (κάτοπτρον) δεν θα τα καταλαβαίναμε, αν δεν τα ξέραμε προηγουμένως»
403 d: (Σωκράτης) «όταν το σώμα είναι καλό σε κάτι, δεν κάνει και την ψυχή αντιστοίχως καλή, ενώ αν η ψυχή είναι καλή κάνει και το σώμα καλύτερο με την αρετή της.»
403 e: (Σωκράτης) « από την μέθη όπως είπαμε πρέπει να απέχουν οι νέοι»
405 a: (Σωκράτης) «και δεν θα βρεις μεγαλύτερη απόδειξη για την απαιδευσιά (κακή ανατροφή) μιας πόλης από το ότι χρειάζονται τους καλύτερους Ιατρούς και Δικαστές, όχι μόνο οι κατώτεροι, αλλά και αυτοί που υποτίθεται έχουν ανώτερη ανατροφή»
405 c: (Σωκράτης) «Αλλά ένεκα της κακογουστιάς του να φτάσει σε σημείο να καμαρώνει πως είναι επιδέξιος στις αδικίες και ότι μπορεί να αποφεύγει τις στρεψοδικίες και να βρίσκει ελιγμούς ώστε να μην τιμωρείται. Όλα αυτά τα κάνει για περιορισμένης αξίας πράγματα»
405 d: (Σωκράτης) «αλλά το να χρειάζονται κάποιοι την ιατρική όχι ένεκα πραγματικών λόγων αλλά ένεκα τεμπελιάς και κακής διατροφής, αναγκάζοντας τους ιατρούς να εφευρίσκουν ονόματα για τα καινούρια νοσήματα δεν είναι ντροπή;»
405 c: (Σωκράτης) «κάποιοι τραγικοί ποιητές, μην δίνοντας πίστη σε εμάς, λένε ότι ο Ασκληπιός ήταν γιός του Απόλλωνα, αλλά ότι έκανε καλά τον κόσμο που ήταν στο κατώφλι του θανάτου με χρήματα, και ένεκα τούτοι ο Ζευς του έριξε κεραυνό. Όμως εμείς δεν θα τους πιστέψουμε, αλλά θα πούμε πως αν ήταν υιός θεού, δεν θα ήταν αισχροκερδής, αν πάλι ήταν αισχροκερδής δεν θα ήταν υιός θεού.»
409 d: (Σωκράτης) «Ο πονηρός είναι καχύποπτος. Αυτός που διέπραξε πολλές μηχαρορραφίες και αδικίες, όταν κουβεντιάζει με όμοιούς του, δίνει την εντύπωση του σοφού και του έμπειρου, αλλά προκαλεί αυτήν την εντύπωση ορμώμενος από τα προσωπικά του παραδείγματα, ΟΤΑΝ ΟΜΩΣ ΒΡΕΘΕΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑΡΕΤΟΥΣ, ΔΕΙΧΝΕΙ ΑΔΕΞΙΟΣ ΔΙΟΤΙ ΔΥΣΠΙΣΤΕΙ ΣΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ, ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΧΤΟΙΧΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ»
Η ΠΟΝΗΡΙΑ ΑΔΥΝΑΤΗ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΕΤΗ, ΕΝΩ Η ΑΡΕΤΗ ΔΥΝ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΝΗΡΙΑ»
413 d: (Σωκράτης) «έτσι και τους νέους, να τους οδηγούμε σε τρομακτικές σκηνές και εικόνες, και μετά να τους επαναφέρουμε στις ηδονές, για να δούμε και να δοκιμάσουμε την ψυχή τους, καλύτερα από το χρυσάφι στην φωτιά, αν αντέχουν τους πειρασμούς και παρουσιάζονται ευπρεπείς σε κάθε περίσταση , όντας καλοί φύλακες του εαυτού τους και της παιδείας που πήραν, ώστε σε κάθε περίπτωση να υπακούουν στον ρυθμό και την αρμονία και να ωφελήσουν τον εαυτό τους και κατ επέκταση την πόλη τους. Κι όποιος αποδεχθεί καθαρός μέσα από τις δοκιμασίες, να τον κάνουμε άρχοντα και φύλακα της πόλης»
(αναφορά στα Ελευσίνια)
414 b: (Σωκράτης) «ο τέλειος φύλακας αντιμετωπίζει τους εξωτερικούς εχθρούς και τους εσωτερικούς φίλους με τρόπο, που οι μεν δεν τολμούν και οι δε δεν μπορούν να αδικήσουν»
415 e: (Σωκράτης) «τι πιο φοβερό και μεμπτό θα ήταν για τους βοσκούς, να τρέφουν τέτοια σκυλιά για την φύλαξη του κοπαδιού, που λόγω ακολασίας, να επιχειρούν να φάνε τα πρόβατα, και από σκυλιά φύλακες να εξομοιώνονται με τους λύκους»
Βιβλίο Δ’
422 a: ( Σωκράτης) «Ο πλούτος και η φτώχεια. Γιατί ο πρώτος προκαλεί την πολυτέλεια και την τεμπελιά και τάσεις ανατροπής, ενώ η δεύτερη φέρνει ανελευθερία, κακοτεχνία και την διάθεση επίσης για ανατροπές.»
426 a: ( Σωκράτης) «δεν έχει γούστο που θεωρούν τον μεγαλύτερο εχθρό τους, αυτόν που λέει την αλήθεια, ότι δηλαδή πριν να κόψουν το κρασί, την πολυφαγία και ερωτικές καταχρήσεις και την αδράνεια, ούτε τα φάρμακα, ούτε οι καυτηριάσεις, ούτε εγχειρήσεις, ούτε ξόρκια, ούτε φυλαχτά ούτε τίποτα άλλο δεν θα τους ωφελήσει;»
426 b: ( Σωκράτης) «ή δεν σου φαίνεται ότι οι πόλεις κάνουν τα ίδια με αυτούς; Όσες κακοδιοικούνται απαγορεύοντας στους πολίτες να μεταβάλλουν το κατεστημένο, με απειλή θανάτου για όποιον τολμήσει; Αντίθετα όποιος τους καλοπιάνει με τέτοια κακοδιαχείριση και τους κάνει το κέφι υποβοηθώντας τους και προβλέποντας τις διαθέσεις τους, αν καταφέρνει να τις ικανοποιεί, αυτός είναι ο άριστος και σοφός και δεν θα έχει τις καλύτερες τιμές;
(Αδείμαντος) «τους καμαρώνω, αλλά όχι αυτούς που έχουν εξαπατηθεί και νομίζουν ότι είναι πολιτικοί, επειδή επαινούνται από τους πολλούς»
( Σωκράτης) «ή μήπως δεν γνωρίσεις ότι ένας που δεν ξέρει να μετρά, όταν οι πολλοί (για κάποιο λόγο) του πουν ότι είναι ψηλός 4 πήχεις, δεν θα το πιστέψει;»
430 b: ( Σωκράτης) Ανδρεία εγώ ονομάζω, αυτή την δύναμη της ψυχής και την σωτήρια διατήρηση της ιδέας της σωστής και νόμιμης για το τι είναι φοβερό και τι όχι.
430 e: ( Σωκράτης) «δεν είναι γελοίο να λες ότι κάποιος ξεπέρασε τον εαυτό του; Γιατί όποιος ξεπερνάει τον εαυτό του, τον υποβιβάζει, κι όταν πέφτει τον ανεβάζει, αφού και στις δυο περιπτώσεις πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο.»
«αλλά μου φαίνεται ότι ο λόγος αυτός θέλει να πει ότι, μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο υπάρχει κάτι καλό και κάτι κακό, όταν το καλό επικρατήσει του κακού λέμε πως αυτός ξεπέρασε τον εαυτό του, όμως εάν το κακό επικρατήσει, λόγω ανατροφής ή συναναστροφής, λέμε ότι ήταν κατώτερος του εαυτού του. Όταν το ανώτερο υπερισχύει του κατώτερου, πρέπει να του δίνουμε τον χαρακτηρισμό του σώφρονος και ανώτερου»
435 e: ( Σωκράτης) «θα ήταν αστείο να νομίζει κανείς ότι ο θυμοειδής χαρακτήρας μερικών πόλεων δεν προέρχεται από τους πολίτες των πόλεων. Η φιλομάθεια χαρακτηρίζει το δικό μας έθνος, η φιλοχρηματία τους φοίνικες και τους Αιγυπτίους.»
444 c: ( Σωκράτης) « τα μεν υγιεινά δίνουν υγεία, ενώ τα νοσηρά δίνουν αρρώστιες, επομένως και οι δίκαιες πράξεις παράγουν δικαιοσύνη, ενώ οι άδικες αδικία.»
«άρα η αρετή, είναι υγεία και ομορφιά και ευεξία της ψυχής, ενώ αντίθετα η κακία είναι αρρώστια και ασχήμια και αδυναμία της ψυχής»
Βιβλίο Ε’
Αναφορά στην Αδράστεια. Θεότητα αθωωτική για ακούσιους φόνους
452 c: (Σωκράτης) «να τους υπενθυμίσουμε ότι δεν πάει πολύς καιρός, από τότε που οι Έλληνες θεωρούσαν αισχρό και γελοίο να βλέπουν γυμνό άνδρα γυμνό (να αθλείται), όπως συμβαίνει τώρα ακόμα και σε πολλούς βαρβάρους.»
452 d: «Και αποδείχθηκε ότι είναι αφελής όποιος θεωρεί γελοίο κάτι άλλο από το κακό, και όποιος προσπαθεί να γελοιοποιήσει κάτι συγκεντρώνοντας την προσοχή του σε άλλη πλευρά, εκτός από την κακία και τον παραλογισμό. Επίσης όποιος επιδιώκει το ωραίο βάζοντας για σημάδι άλλον στόχο από το αγαθό»
462 c: (Σωκράτης) «όταν χτυπήσει το δάχτυλο μας, το σύνολο του σώματος και ψυχής, που είναι οργανωμένο σε μια κυρίαρχη ενότητα, αισθάνεται τον πόνο και συμπάσχει με το σημείο που χτύπησε. Έτσι λοιπόν μια άριστα οργανωμένη πολιτεία μοιάζει πολύ με αυτό το παράδειγμα. Ένας πολίτης που ωφελείται ή βλάπτεται, η πολιτεία θα πει ότι είναι δικό της συμβάν και θα συγχαίρει ή θα συλλυπηθεί»
466 b: (Σωκράτης) «τότε θα καταλάβει ότι πράγματι ήταν σοφός ο Ησίοδος, λέγοντας ότι το μισό είναι περισσότερο από το ολόκληρο» (μοιάζει με την παροιμία παροιμία «όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα» και αναφέρεται στις κληρονομικές διαφορές, που σπαταλούνται πολλά χρήματα σε δικαστικούς αγώνες)
469 a: (Σωκράτης) «αλλά τον Ησίοδο δεν θα τον πιστέψουμε εκεί που λέει ότι, όταν πεθάνουν μερικοί από το γένος αυτό (χρυσό) γίνονται αγαθά πνεύματα που ζουν επάνω στην γη, καλοί, που διώχνουν το κακό, φύλακες των εφήμερων ανθρώπων;»
470 a: (Σωκράτης) «Ούτε βέβαια δεν θα φέρουμε όπλα σαν αφιερώματα στα ιερά, και μάλιστα Ελληνικά, αν μας ενδιαφέρει να δείχνουμε εκτίμηση στους άλλους Έλληνες. Μάλλον δεν θα φοβόμαστε μήπως είναι και μίασμα το να φέρουμε τέτοια αφιερώματα στον ιερό από ομοεθνής μας.»
473 d: (Σωκράτης) «Αν δεν βασιλεύσουν οι φιλόσοφοι στις πόλεις ή αν οι τώρα λεγόμενοι βασιλείς δεν φιλοσοφήσουν γνήσια και αρκετά, ώστε να συμπέσει στο ίδιο πρόσωπο ή πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία, κι αν δεν αποκλεισθούν αναγκαστικά οι πολλές ανθρώπινες φύσεις που δεν διαθέτουν και τα δυο, δεν θα υπάρξει τέλος των δεινών.»
Βιβλίο Z’
484 a: (Σωκράτης) «Στα αλήθεια νομίζεις ότι έχουν καμία διαφορά από τους τυφλούς, όσοι πραγματικά στερούνται γνώσεως της ουσίας των πραγμάτων;»
485 b: (Σωκράτης) « Αυτό ας συμφωνήσουμε για τις φιλοσοφικές φύσεις: ότι πάντα τους προσελκύει, αυτή η γνώση της αιώνιας ουσίας, που δεν αλλοιώνεται από την γέννηση ή την φθορά»
485 d: (Σωκράτης) «Αν λοιπόν οι επιθυμίες κάποιου κυλούν προς την μάθηση και τα σχετικά, νομίζω ότι ρέπουν προς την ηδονή της ψυχής της ίδιας, ενώ αδιαφορούν για τις σωματικές ηδονές, εκτός και αν κάποιος είναι πλασματικά και όχι πραγματικά φιλόσοφος.»
«ο φιλόσοφος είναι εγκρατής και όχι φιλάργυρος, γιατί οι λόγοι για τους οποίους επιδιώκονται χρήματα και δαπάνες, μάλλον σε άλλον τύπο αρμόζουν (όχι δηλ του φιλόσοφου)»
486 a: (Σωκράτης) «η φύση (η ανθρώπινη) που μετέχει στην ανελευθερία, γιατί η μικρολογία είναι εντελώς αντίθετη σε ψυχή που θα ορέγεται πάντα την συνολική θεώρηση των θείων και των ανθρωπίνων»
«Η δειλή και ανελεύθερη φύση, δεν έχει μερίδιο στην αληθινή φιλοσοφία»
490 a: (Σωκράτης) «Γι αυτόν (φιλόσοφο) η πρώτη προτεραιότητα είναι η αλήθεια, την οποία πρέπει αν επιδιώκει με κάθε τρόπο και παντού. Διαφορετικά είναι απλά κοκορόμυαλος και δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα ».
490 b: (Σωκράτης) «ο Φιλόσοφος είναι αληθινά φιλομαθής
491 e: (Σωκράτης) « οι ευφυέστατες ψυχές, αν πέσουν σε κακή ανατροφή, γίνονται ιδιαίτερα κακές, ή νομίζεις ότι τα μεγάλα αδικήματα προέρχονται μόνο από κακές φύσεις και όχι από καλές που διεφθάρησαν από μικρής ηλικίας;»
«άρα η φιλοσοφική φύση, αν τύχει καλής παιδείας, μεγαλώνοντας θα φτάσει αναγκαστικά στην τέλεια αρετή, ενώ αν ανατραφεί φυτεμένη και σπαρμένη σε ακατάλληλο τόπο, σε όλα θα καταλήξει σε κακό, αν δεν την βοηθήσει βέβαια κάποιος θεός».
496 a: (Σωκράτης) « Τι λογής διανοήματα και ιδέες να δεχθούμε από τους ανάξιους εκπαιδεύσεως όταν ασχοληθούν με την φιλοσοφία χωρίς να το αξίζουν; Δεν θα μας δώσουν αυτά που αποκαλούμε σοφίσματα, δηλ τίποτα καθαρό και συνεπές προς την πραγματική λογική;»
497 a: (Σωκράτης) «Γιατί αν του τύχαινε μια ταιριαστή πολιτεία, κι ο ίδιος θα βελτιωνόταν και μαζί με τον εαυτό του θα έσωζε και τα κοινά (πατρίδα)»
501 e: (Σωκράτης) «και ακόμα θα εξαγριώνονται όταν τους λέμε ότι αν δεν πάρουν την εξουσία της πόλης το γένος των φιλοσόφων δεν θα τελειώσουν τα δεινά για την πόλη και τους πολίτες, ούτε η πολιτεία που περιγράφουμε θα γίνει πραγματικότητα»
504 c: (Σωκράτης) «διότι κάτι το ατελές δεν μπορεί να γίνει μέτρο για να μετρήσει κανείς»
505 b: (Σωκράτης) « ή νομίζεις ότι έχει καμιά ωφέλεια να αποκτήσεις τα πάντα χωρίς να είναι αγαθά;»
Βιβλίο H’
514 a: (Σωκράτης) «δηλ να φανταστείς τους ανθρώπους σαν μέσα σε μια σπηλιά, κάτω από την γη η οποία έχει την είσοδο της ανοιχτή προς το φως. Εκεί βρίσκονται δεμένοι από παιδικής ηλικίας άνθρωποι δεμένοι και ακινητοποιημένοι, έτσι ώστε να βλέπουν μόνο μπροστά τους. Από ψηλά και μακριά έρχεται σε αυτούς λίγο φως
από φωτιά. Μεταξύ της φωτιάς και των δεσμωτών υπάρχει μια οδός που στο πλάι της είναι χτισμένο ένα τοιχίο όπως τα παραβάν που βάζουν μπροστά τους οι ταχυδακτυλουργοί. Φαντάσου τώρα, παράλληλα και πίσω από το τοιχίο, ανθρώπους να κουβαλούν πράγματα, και άλλοτε να μιλούν και άλλοτε όχι. Οι δεσμώτες αυτοί δεν βλέπουν παρά μόνο σκιές. Αυτά που θα έβλεπαν (οι σκιές) θα νόμιζαν ότι είναι τα ίδια τα αντικείμενα, αυτού καθ εαυτού, και γενικά οι δεσμώτες δεν θα θεωρούσαν για αληθινό τίποτε άλλο εκτός από τις κατασκευασμένες σκιές. Αν κάποιος λοιπόν λυνόταν από τα δεσμά του και αναγκαστικά σηκωνόταν όρθιος, έστρεφε το κεφάλι του (που πριν δεν μπορούσε λόγω των δεσμών), και κοιτούσε την φωτιά, όλα αυτά θα τα έκανε με πόνο, και από την λάμψη της φωτιάς θα αδυνατούσε να δει καθαρά εκείνα τα αντικείμενα που μέχρι εκείνη την στιγμή έβλεπε τις σκιές τους. Τι νομίζεις ότι θα έλεγε αυτός, αν του έλεγε κάποιος ότι αυτά που έβλεπε πριν ήταν οφθαλμαπάτες, και ότι τώρα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα; Θα βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, θα νόμιζε ότι εκείνα που έβλεπε τότε ήταν αληθινά αντί αυτών που βλέπει τώρα. Μήπως αν τον ανάγκαζε κανείς να δει το φώς, δεν θα πονούσαν τα μάτια του, και δεν θα έφευγε για να επιστρέψει στα προηγούμενα για να βλέπει άνετα; Αν κάποιος τον τραβούσε προς τα έξω στο φως μέσα από ανηφορικό και δύσβατο δρόμο, δεν θα υπέφερε με αγανάκτηση; Και αν έβγαινε στο φως του ήλιου, θα μπορούσε να δει έστω και ένα από αυτά που εμείς θεωρούμε αληθινά;
Θα είχε ανάγκη λίγο χρόνο για να συνηθίσει, προκειμένου να βλέπει εκείνα που βρίσκονται επάνω. Στην αρχή θα έβλεπε ευκολότερα τις σκιές, μετά τα είδωλα των ανθρώπων, και εν τέλει τα αληθινά αντικείμενα. Και μετά από όλα αυτά θα μπορούσε να δει τον ήλιο, και να σκεφθεί ότι αυτός είναι που δίνει τις εποχές και τον κύκλο του έτους, και εποπτεύει όλα όσα είναι στον κόσμο τον ορατό.
Όταν θα θυμάται την πρώτη του κατοικία, και την (ελλειπή) σοφία που είχαν (με τους συνδεσμώτες του), δεν θα καλοτύχιζε τον εαυτό του, και δεν θα λυπόταν τους άλλους;
Αν υπάρχουν έπαινοι και βραβεία μεταξύ των δεσμωτών, γι αυτόν που βλέπει πανοραμικά και καθαρά, όσα περνούν από μπροστά τους ποια είναι πρώτα και ποια δεύτερα και ποια συγχρόνως, θα μπορεί να προφητεύει όσα πρόκειται αν ακολουθήσουν, νομίζεις ότι αυτός θα ζήλευε τέτοια βραβεία και εξουσίες;
Αν αυτός ο άνθρωπος, ξανακατέβαινε στην σπηλιά και καθόταν πάλι στον πάγκο του, δεν θα ήταν τα μάτια του γεμάτα σκοτάδι, αφού θα ήταν έξω από το φως του ήλιου;
Κι αν έλεγε την γνώμη του στους άλλους αιώνιους δεσμώτες για τις σκιές, πριν ακόμα αποκατασταθεί η όραση του (δεν χρειάζεται βέβαια και πολύς χρόνος να ξανασυνηθίσει κανείς), δεν θα προξενούσε γέλια, και δεν θα έλεγαν οι άλλοι, ότι ανεβαίνοντας επάνω στο φως γύρισε με χαλασμένα μάτια, και πως δεν αξίζει ούτε να δοκιμάσει κανείς να ανέβει επάνω; Και αν κάποιος επιχειρούσε να τους ελευθερώσει και αν τους ανεβάσει επάνω, αν θα τους ήταν εφικτό, θα τον συλλάμβαναν και θα τον σκότωναν;
Αυτήν την εικόνα Γλαύκωνα, πρέπει να την προσαρμόσεις και αν την παρομοιάσεις στον κόσμο μας».
517 c: (Σωκράτης) «γιατί όσοι ήλθαν σ αυτόν τον τόπο δεν ικανοποιούνται με τις ανθρώπινες ασχολίες, αλλά οι ψυχές τους βιάζονται να πάνε και να μείνουν εκεί επάνω»
517 d: (Σωκράτης) «Σου φαίνεται παράξενο αν κάποιος που ήλθε από την θεϊκή θεωρία στην ανθρώπινη, δεν έχει φέρσιμο όπως πρέπει και φαίνεται γελοίος, ενώ ακόμα θαμποβλέπει και δεν μπορεί να εξοικειωθεί με το εδώ σκοτάδι;»
« και ακόμα όταν αναγκάζεται σε δικαστήρια ή αλλού να αντιπαραταχθεί με τις ιδέες του για τις σκιές του δικαίου ή τα είδωλα που παριστάνουν οι σκιές, και να λογομαχεί γι αυτό με τους άλλους ανθρώπους που δεν είδαν ποτέ την ίδια την δικαιοσύνη; ‐θεό;‐
518 a: (Σωκράτης) «αν η ψυχή προερχόμενη από μια άλλη φωτεινότερη ζωή, έχει σκοτισθεί γιατί είναι ασυνήθιστη εδώ, ή προέρχεται από μεγαλύτερη αμάθεια και μπαίνει σε κόσμο πιο φωτεινό»
519 d: (Σωκράτης) «Να μένουν εκεί επάνω, και να μην θέλουν να ξανακατέβουν κοντά σε εκείνους τους δεσμώτες, και να μην θέλουν να μοιραστούν μαζί τους, τους κόπους και τις τιμές, είτε είναι κατώτερες είτε ανώτερες»
519 e: (Σωκράτης) « τον νόμο δεν τον ενδιαφέρει να καλοπεράσει εξαιρετικά μια κατηγορία πολιτών, αλλά αναζητεί τρόπους ώστε αυτό να συμβεί σε ολόκληρη την
πόλη, κάνοντας τους πολίτες να μοιράζονται μεταξύ τους την ωφέλεια που ο καθένας μπορεί να προσφέρει στο κοινό»
521 a: (Σωκράτης) «για να έχεις μια καλοδιοικούμενη πόλη, θα πρέπει να κυβερνούν οι πραγματικά πλούσιοι, όχι σε χρυσάφι, αλλά αυτά που πρέπει ο κάθε άνθρωπος να έχει άφθονα, δηλ αρετή και σοφία, Αν όμως κυβερνήσουν οι φτωχοί και στερημένοι από αυτά τα αγαθά, θα στραφούν στα αγαθά της πόλης θεωρώντας ότι από την πόλη θα πρέπει να αρπάξουν τα αγαθά που τους λείπουν»
525 a: (Σωκράτης) «Μα η λογιστική και όλη η Αριθμητική με αριθμούς δεν ασχολείται; Αυτά λοιπόν στρέφουν τον άνθρωπο προς την αλήθεια»
525 d: (Σωκράτης) «το μάθημα της λογιστικής είναι ωραίο και χρήσιμο από πολλές απόψεις για τον σκοπό μας, αν βέβαια το ασκεί κανείς χάριν της γνώσεως και όχι για κερδοσκοπία»
526 a: (Σωκράτης) «αυτό το μάθημα (μαθηματικά) είναι στην πραγματικότητα απαραίτητο για εμάς, επειδή αναγκάζει την ψυχή να χρησιμοποιεί την ίδια την νόηση για την εύρεση της ίδιας της αλήθειας. Τα εξ φύσεως μαθηματικά μυαλά, φαίνονται ικανά σ όλα γενικώς τα μαθήματα, ακόμα και οι αργόστροφοι αν εκπαιδευτούν σε αυτό το μάθημα, αν δεν έχουν άλλα οφέλη, θα προοδεύσουν το μυαλό τους σε ευστροφία»
527 b: (Σωκράτης) «η επιστήμη είναι γνώση του αιωνίως υπαρκτού, και όχι αυτού που γίνεται και χάνεται, δηλ έχει αρχή και τέλος. Άρα η γεωμετρία είναι κάτι που τραβάει την ψυχή προς την αλήθεια, και καλλιεργεί πνεύμα φιλοσοφικό που βλέπει προς τα επάνω»
528 b: (Σωκράτης) « Το σωστό θα ήταν μετά την δεύτερη διάσταση να πάμε στην Τρίτη. Αυτή υπάρχει στον σχηματισμό του κύβου και στην έννοια του βάθους»
528 e: (Γλαύκωνας) «είναι φανερό ότι αυτή (η αστρονομία) αναγκάζει την ψυχή να βλέπει προς τα επάνω, και από τον γήινο κόσμο οδηγεί προς τον εκεί κόσμο.»
530 d: (Σωκράτης) «Φαίνεται πως τα μάτια μας δόθηκαν για την Αστρονομία και τα αυτιά για την αίσθηση της αρμονίας (μουσική), και πως οι δυο επιστήμες είναι αδελφές όπως παραδέχονται οι Πυθαγόρειοι»
533 e: (Σωκράτης) « θα ήταν αρκετό να λέμε επιστήμη το πρώτο κομμάτι, διάνοια το δεύτερο, πίστη το τρίτο και εικασία το τέταρτο. Τα δυο πρώτα (επιστήμη, διάνοια) τα λέμε «νόηση», τα δύο δεύτερα (πίστη, εικασία) «δοξασία». Η νόηση αφορά την ουσία ενώ η δοξασία την γένεση»
534 b: (Σωκράτης) «Διαλεκτικό λογισμό θεωρούμε το να συλλαμβάνει κάποιος την ουσία των πραγμάτων»
534 e: (Σωκράτης) «Η διαλεκτική σαν επιστέγασμα, μπαίνει πάνω από όλα τα μαθήματα, και ΚΑΝΕΝΑ μάθημα δεν μπορεί να τεθεί πάνω πιο πάνω»
536 e: (Σωκράτης) « ο ελεύθερος δεν πρέπει να μαθαίνει τίποτα δια της βίας σαν δούλος. Γιατί οι σωματικοί κόποι, κι αν επιβληθούν δια της βίας δεν χειροτερεύουν την υγεία του σώματος, ενώ στην ψυχή κανένα μάθημα δεν ριζώνει με την βία. Μην ανατρέφεις λοιπόν τα παιδιά με την βία στα μαθήματα, αλλά παίζοντας, για να μπορείς να ξεχωρίσεις την φυσική κλήση του καθενός»
544 d: (Σωκράτης) « Ξέρεις ότι υπάρχουν πολλά είδη ανθρώπινων χαρακτήρων, όσα και των πολιτευμάτων, ή νομίζεις ότι τάχα από κάποια βελανιδιά ή πέτρα γεννιούνται τα πολιτεύματα και όχι από τα ήθη των πολιτών;»
550 c: (Αδείμαντος) «και ποιο καθεστώς θεωρείς ολιγαρχία;»
(Σωκράτης) « Το πολίτευμα που βασίζεται στην οικονομική κατάσταση, όπου οι πλούσιοι κυβερνούν, και στον φτωχό δεν δίνεται το δικαίωμα να άρχει»
561 c: «άλλοτε πάλι με την υδροποσία και τις δίαιτες αδυνατίσματος»
562 c: (Σωκράτης) « άραγε λοιπόν, η απληστία της ελευθερίας‐άκρατο οίνο ελευθερίας‐, και η παραμέληση των άλλων αγαθών (πνευματικών) δεν αλλοιώνει το πολίτευμα, και δεν προετοιμάζει την αναγκαστική έλευση της τυραννίδας;»
562 e: (Σωκράτης) «Η απεριόριστη ελευθερία στο τέλος γίνεται ασυδοσία, δηλ ο πατέρας εξομοιώνεται με το παιδί και τα φοβάται, το παιδί εξομοιώνεται με τον πατέρα και δεν ντρέπεται ή σέβεται τους γονείς στο όνομα της δήθεν ελευθερίας, όταν ο Μέτοικος εξισώνεται με τον ντόπιο όπως και ο ξένος, και ο δάσκαλος καλοπιάνει τους μαθητές και εκείνοι δεν του δίνουν σημασία, και οι πρεσβύτεροι για να μην θεωρηθούν δυσάρεστοι κατεβαίνουν στο επίπεδο των μαθητών... κάτι ανάλογο με τα άλογα και τα γαϊδούρια, τα οποία συνηθίζουν να περπατούν στους δρόμους πέφτοντας επάνω στους διαβάτες, αν αυτοί δεν παραμερίσουν»
564 a: (Σωκράτης) «γιατί η αχαλίνωτη ελευθερία δεν κάνει τίποτε άλλο, από το να μεταβάλει σε υπερβολική δουλεία και τους πολίτες και τα κράτη»
Βιβλίο Θ’
575 c: (Σωκράτης) « ναι, γιατί τα μικρά θεωρούνται μικρά μπροστά στα μεγάλα»
« Όμως, όταν αυτοί γίνουν πολλοί μέσα στην πόλη, μαζί με τους φίλους τους και συνειδητοποιήσουν την αριθμητική τους υπεροχή, τότε αυτοί και η βλακεία του λαού είναι που δημιουργούν τον τύραννο»
575 d: (Σωκράτης) «μητρίδα, όπως λένε οι Κρήτες την Πατρίδα»
575 e: (Σωκράτης) «και πρώτα πρώτα όσοι τους συναναστρέφονται (τους Τυράννους), είναι κόλακες, πρόθυμοι να προσφέρουν κάθε υπηρεσία. Μα και οι ίδιοι όταν έχουν κάποια ανάγκη, τολμούν κάθε υποκρισία για να φανούν οικείοι, και όταν πετύχουν τον σκοπό τους κάνουν πως δεν ξέρουν τους άλλους. Άρα ολόκληρη την ζωή τους την περνούν χωρίς να είναι φίλοι κανενός, αλλά για πάντα είναι και αφέντες αλλά και υπηρέτες άλλων. Δηλαδή ποτέ δεν γνωρίζουν αληθινή φιλία και ελευθερία»
576 e: (Σωκράτης) « Τι θα συνέβαινε όμως αν κάποιος θεός σήκωνε έναν πλούσιο ιδιώτη που να έχει πενήντα ή και περισσότερους δούλους, και τον πήγαινε στην έρημο μαζί με την γυναίκα τα παιδιά την περιουσία και τους δούλους του, εκεί που κανένας νόμος ή άλλος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να τον υποστηρίξει, πόσο φόβο και πόσο ανίσχυρος θα αισθανόταν; Θα αναγκαζόταν αυτούς που πίεζε να τους καλοφέρνεται και να τους υπόσχετε διάφορα, ακόμα και την ελευθερία τους, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, θα καταντούσε ο ίδιος κόλακας των δούλων»
583 (Σωκράτης) ο Σωκράτης εδώ φέρνει παραδείγματα για να δείξει στον κόσμο ότι αυτά που συνηθίζει να λέει είναι σχετικά, δηλ αναφέρει πως κάποιοι λένε «δεν υπάρχει πιο ωραίο πράγμα από την υγεία» αλλά δεν το σκεπτόντουσαν όταν την είχαν, και θα το ξεχάσουν όταν πάλι την αποκτήσουν.
Ακόμα ότι κάποιοι που είναι λυπημένοι λένε, ότι δεν υπάρχει πιο ευχάριστο από την παύση της λύπης τους για να έχουν ησυχία. Η απουσία όμως της Χαράς ή της λύπης είναι η ησυχία δηλ η ισορροπία, το μηδέν, το ουδέτερο, και αναρωτιέται λοιπόν ο Σωκράτης ότι πως είναι δυνατόν να θεωρείται ευχαρίστηση η απουσία της λύπης ενώ αν είναι κάποιος σε αυτό το σημείο η απουσία της χαράς να φέρνει ανία; Οπότε δεν είναι έτσι τα πράγματα, η ησυχία φαίνεται ευχαρίστηση όταν συγκρίνεται με την λύπη, ενώ είναι θλιβερή όταν συγκρίνεται με την χαρά.
Άρα πρέπει να ξεχωρίσουμε τις βαθμίδες της ισορροπίας του χρυσού Φ.
584 d: (Σωκράτης) «Αν λοιπόν κάποιος από τα κάτω μετακινηθεί προς την μέση, δεν θα έχει την αίσθηση ότι μετακινήθηκε προς τα επάνω; Και αν σταματήσει στην μέση και κοιτάξει από πού ξεκίνησε, δεν θα νομίζει ότι βρίσκεται επάνω επειδή αγνοεί ότι υπάρχει το πραγματικά επάνω;»
586 a: (Σωκράτης) « Άρα, όσοι δεν γνώρισαν την σοφία και την αρετή, και η ζωή τους είναι οι κοινές διασκεδάσεις, το πολύ να φτάσουν ως την μέση. Δεν θα μπορέσουν να σηκώσουν το βλέμμα τους να κοιτάξουν το αληθινό που βρίσκεται επάνω, ούτε ποτέ γέμισε η ψυχή τους με αληθινή ουσία, αλλά σαν τα ζώα, ένεκα της πλεονεξίας με κλοτσιές και χτυπήματα αλληλοσκοτώνονται ακριβώς λόγω της απληστίας τους»
591 b: (Σωκράτης) « Δεν ωφελεί το να αδικεί κανείς ξεγλιστρώντας και όταν δεν τιμωρείται, διότι γίνεται χειρότερος, αντιθέτως αυτός που τιμωρείται γαληνεύει μέσα του το θηρίο και εξημερώνεται, ενώ απελευθερώνεται το ήμερο και όλη η ψυχή ανυψώνεται μεταπίπτοντας στην άριστη φύση της, καθώς αποκτά σωφροσύνη, δικαιοσύνη και φρονιμάδα»
591 e: (Σωκράτης) «Αλλά προσέχοντας το πολίτευμα του ψυχικού του κόσμου, να λαμβάνει τα μέτρα του να μην δημιουργεί καμία αναστάτωση λόγω του πλούτου ή της πενίας, και με αυτήν να ρυθμίζει τα έξοδα και τα έσοδα σύμφωνα με τις δυνάμεις του»
592 a: (Σωκράτης) «Άλλες τιμές και αξιώματα να δεχθεί και θα δοκιμάσει εθελοντικά, όταν νομίζει ότι θα τον βελτιώσουν ψυχικά, ενώ αυτές που νομίζει ότι θα διασαλεύσουν την εσωτερική του κατάσταση, να τα αποφύγει, και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο βίο του»
(Σωκράτης) «Μα τον Κύνα (Σείριο)»
(Γλαύκωνας) «Εννοείς την ιδανική πόλη που ιδρύσαμε τώρα δα με τα λόγια, μα που δεν νομίζω να υπάρχει σε κανένα μέρος της γης»
(Σωκράτης) « αλλά ίσως υπάρχει στον ουρανό το όραμα της, γι αυτούς που θέλουν να το δουν και προσβλέποντας σε αυτό να ρυθμίσουν το πολίτευμα της ψυχής τους»
Βιβλίο Ι’ 604 b: (Σωκράτης) «ενώ το πάθος είναι αυτό που μας παρασύρει στις λύπες»
«Νομίζω ότι ο νόμος λέει ότι είναι πιο κόσμιο να παραμένει κανείς ήρεμος στις συμφορές και να μην αγανακτεί μια και που δεν είναι βέβαιο τι καλό και τι κακό έχουν αυτές, ούτε βγαίνει κανένα όφελος από την στεναχώρια, και τα ανθρώπινα δεν έχουν και μεγάλη σπουδαιότητα, και ακόμα η λύπη εμποδίζει να έρθει σε εμάς σύντομα αυτό που μας χρειάζεται, δηλ η λογική σκέψη. Όπως λοιπόν ρίχνουμε τα ζάρια, ρυθμίζουμε το παίξιμο μας αναλόγως με την ζαριά, όπως η λογική και η γνώση μας θεωρεί καλύτερα, και όχι σαν τα μικρά παιδιά που πέφτουν κάτω και κάθονται και κλαίνε βαστώντας το σημείο που χτύπησαν, αλλά να συνηθίσουμε την
ψυχή μας να στρέφεται τάχιστα προς την θεραπεία και την αποκατάσταση της πληγής ή της αρρώστιας εξαφανίζοντας με γιατρειά τους θρήνους.»
«Εκείνο λοιπόν το μέρος της ψυχής που μας οδηγεί προς την ανάμνηση του παθήματος και του θρήνου, χωρίς τελειωμό, άραγε δεν πρέπει να το αποκαλούμε παράλογο, και ανώφελο φίλο της δειλίας;»
606 e: (Σωκράτης) αναφέρει τον όρο Ελλάδα
608 b: (Σωκράτης) «Γιατί είναι μεγάλος ο αγώνας για το καλό ή το κακό, μεγαλύτερος από όσο νομίζεται, ώστε ούτε η έπαρση των αξιωμάτων, ούτε το χρήμα, ούτε η δόξα αξίζουν τόσο , ώστε να παραμελήσουμε την δικαιοσύνη και τις άλλες αρετές»
606 c: (Σωκράτης) «Κι όμως, ακόμα δεν αναφέραμε τα βραβεία που υπάρχουν για την αρετή»
(Γλαύκωνας) «Ασύλληπτο μεγαλείο, αν είναι μεγαλύτερα από όσα ήδη αναφέραμε»
(Σωκράτης) «Και πως θα μπορούσε να είναι μεγάλο κάτι που κρατάει λίγο χρόνο; Γιατί ολόκληρη η ζωή μας, από την παιδική ηλικία μέχρι την γεροντική, είναι ολιγόχρονη συγκρινόμενη με την αιωνιότητα»
«νομίζεις ότι πρέπει κάτι το αθάνατο (ανώτερη κατάσταση ψυχής που δίνει η δικαιοσύνη και η αρετή) να αφορά την σύντομη και μόνο ζωή, και όχι την αιωνιότητα;»
«δεν έχει καταλάβει ότι η ψυχή μας είναι αθάνατη και ότι ποτέ δε χάνεται;»
609 e: (Σωκράτης) «Όμως θα ήταν παράλογο η ασθένεια άλλων πραγμάτων να τα καταστρέφει, ενώ η ασθένεια της ψυχής να μην καταστρέφει.»
611 b: (Σωκράτης) « Αλλά για το πώς είναι στα αλήθεια(η ψυχή) δεν πρέπει να την δούμε όπως την βλέπουμε τώρα, δηλαδή αμαυρωμένη από την ένωση της με το σώμα και άλλα κακά, αλλά να την δούμε με τον ορθό λόγο, πως είναι η ίδια χωρίς ανάμειξη με ξένα στοιχεία, και τότε θα την βρούμε ωραιότερη και θα μάθουμε πιο
καθαρά την φύση της δικαιοσύνης και της αδικίας και όλων όσων αναφέραμε ως εδώ»
611 d: (Σωκράτης) «να στρέψουμε το βλέμμα μας προς την αρχική φύση της ψυχής, την φιλοσοφική της τάση. Να καταλάβουμε ποια θέματα αγγίζει και ποιες συντροφιές επιδιώκει ως συγγενής με το θείο, το αθάνατο και το αιώνιο»
613 a: (Σωκράτης) «Επομένως πρέπει να υποθέσουμε για έναν δίκαιο άνθρωπο, κι αν βρίσκεται σε φτώχια ή αρρώστια ή κάποιο από τα θεωρούμενα ως κακά, τελικώς θα του βγουν σε καλό όσο ζει ή όταν πεθάνει. Γιατί οι θεοί ποτέ δεν παραμελούν αυτόν που θέλει να γίνει δίκαιος και ασκώντας την αρετή επιδιώκει να φτάσει τον θεό, όσο βέβαια είναι ανθρωπίνως δυνατόν»
«’όπως οι δρομείς που τερματίζοντας παίρνουν βραβεία και στέφανα σαν επιβράβευση των κόπων και της αξίας τους, έτσι δεν πρέπει να είναι και στους δίκαιους; δηλαδή στο τέλος κάθε πράξης, ακόμα και της ίδιας τους της ζωής, να αναγνωριστούν και να επιβραβευτούν;»
«τέτοια θα ήταν τα βραβεία και τα δώρα που δίνονται από τους θεούς στους δίκαιους, επί πλέον εκείνων που η ίδια η δικαιοσύνη τους δίνει. Κι όμως αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά σε εκείνα που περιμένουν και τους δύο (δίκαιους και άδικους»
614 a: (Σωκράτης) « Θα σου αφηγηθώ την ιστορία ενός αξιόλογου ανθρώπου, του Ήρος του Αρμένιου, Παμφύλου στην καταγωγή. Αυτός κάποτε σκοτώθηκε στον πόλεμο, μετά δέκα μέρες όταν όλα τα σώματα ήταν σε αποσύνθεση, το δικό του ήταν ακέραιο. Στις δώδεκα ημέρες τον μετέφεραν στην πατρίδα του για ταφή, αναβίωσε και περιέγραψε όλα όσα είχε δει στο επέκεινα (με την εδώ ζωή). Έλεγε λοιπόν ότι αφού βγήκε σε έναν τόπο, η ψυχή του πορευόταν μαζί με άλλες και έφτασαν σε έναν εξαίσιο τόπο. Εκεί υπήρχαν δυο χάσματα της γης συνεχόμενα μεταξύ τους, και ακόμα δύο χάσματα του ουρανού απέναντι στα πρώτα. Ανάμεσα σε αυτά υπήρχαν οι δικαστές. Κατόπιν δίκης, άλλους τους έστελναν δεξιά και επάνω στον ουρανό, αφού τους κρεμούσαν μπροστά τους την κοινοποίηση των δεδικασμένων, ενώ τους αδίκους τους έστελναν αριστερά και κάτω, έχοντας τα δεδικασμένα κρεμασμένα στην πλάτη, δηλωτικά του κακού βίου. Όταν ο ίδιος ο
Ήρος παρουσιάστηκε έμπροσθεν των δικαστών, του είπαν ότι πρέπει να αναγγείλει στους ανθρώπους όλα όσα γίνονται εκεί, παρακινώντας τον να δει και αν ακούσει για να ξέρει. Όσες ψυχές είχαν να κάνουν με τα δυο χάσματα της γης ήταν γεμάτες ξηρασία και σκόνη, ενώ εκείνες του ουρανού ήσαν καθαρές. Όσες έρχονταν έδιναν την εντύπωση ότι είχαν κάνει μεγάλη πορεία μέχρι να φτάσουν εκεί, και με ευχαρίστηση πήγαιναν να καταυλισθούν στο λιβάδι, όπως γίνεται στα πανηγύρια και ασπάζονταν μεταξύ τους, όσες ήταν γνωστές και οι μεν ερχόμενες από την γη ρωτούσαν να μάθουν τι γίνεται στον ουρανό, και οι μεν από τον ουρανό ρωτούσαν να μάθουν τι συμβαίνει στην γη. Οι ερχόμενες εκ της γης με θρήνους και οδυρμούς ανακοίνωναν τις αναμνήσεις τους από την πορεία τους στην γη (η δε πορεία τους ήταν χιλιετής), ενώ οι ερχόμενες από τον ουρανό περιέγραφαν τα θεάματα απερίγραπτης ομορφιάς που είδαν.
Όσες αδικίες εναντίων των ανθρώπων διέπραξε ο καθένας, τιμωρήθηκαν χωριστά και στην κάθε περίπτωση με δεκαπλάσια τιμωρία, (δηλ μια τιμωρία για κάθε εκατονταετία, αφού τόση είναι και η διάρκεια της ζωής των ανθρώπων), ώστε να είναι δεκαπλάσια η πληρωμή του κάθε αδικήματος. Π.χ. αν κάποιοι ήταν αίτιοι πολλών θανάτων, ή πρόδωσαν πόλεις ή στρατόπεδα ή έριξαν ανθρώπους στην δουλεία ή ήσαν ένοχη για άλλα κακουργήματα, για όλα αυτά υφίστανται δεκαπλάσια βασανιστήρια. Αντιθέτως όσοι ευεργέτησαν συνανθρώπους και ήταν ενάρετοι και ευσεβείς είχαν την ανάλογη αποζημίωση. Για την ασέβεια ή ασέβεια προς τους θεούς και τους γονείς ή την αυτοκτονία ανέφερε πολύ μεγαλύτερες ποινές αναλογικά.
Ο τύραννος Αριδαίος (σε κάποια πόλη της Παμφυλίας) πριν χίλια χρόνια διέπραξε μεγάλες αδικίες προς τους συνανθρώπους, δεν έφτασε ούτε ποτέ θα φτάσει εδώ, και είδαμε το εξής φοβερό θέαμα, όταν ήμασταν κοντά στο στόμιο και επρόκειτο να ανέβουμε από την γη, είδαμε ξαφνικά τον Αριδαίο και κάποιους άλλους τύραννους και κάποιους απλούς πολίτες που διέπραξαν μεγάλα αμαρτήματα, νόμιζαν ότι θα αποδράσουν, όμως το στόμιο δεν τους άφηνε, αλλά μούγκριζε όταν κάποιοι ανίατα πονηροί ή που δεν είχαν αρκετά τιμωρηθεί επιχειρούσαν να αποδράσουν. Τότε κάποιοι άνδρες άγριοι και διάπυροι στην όψη τους απομάκρυναν, τον δε Αριδαίο και κάποιους άλλους τους έδεσαν χειροπόδαρα, τους έγδαραν, τους έσερναν πάνω σε αγκάθια κατακόβοντας τους, και στους περαστικούς δήλωναν τους λόγους των βασανιστηρίων, και τους πήγαιναν να τους ρίξουν στον Τάρταρο.»
Μετά ο Σωκράτης περιγράφει την πορεία αυτών που περάσανε το στόμιο χωρίς να ακουστεί το μουγκρητό, πορεία προς τον ουρανό και τα ανώτερα δρώμενα του.
Ο Σωκράτης κλείνει το εξαίσιο αυτό έργο (την πολιτεία) με τα εξής λόγια: «Να κρατηθούμε στον δρόμο που οδηγεί προς τα επάνω και θα εφαρμόζουμε με κάθε τρόπο την δικαιοσύνη με την φρόνηση, ώστε να είμαστε φίλοι με τον εαυτό μας και τους θεούς, και αφού πάρουμε τα έπαθλα της αρετής, κάνοντας τον γύρο του
θριάμβου, όπως οι νικητές στους αγώνες, να είμαστε ευτυχισμένοι στην εδώ ζωή μας και κατά την χιλιόχρονη πορεία μας, όπως την περιγράψαμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου