Η συναρπαστική ιστορία της βίλας του Ηρώδη..

Βρέθηκε λίγο μετά το 2000 στη βίλα του Ηρώδη του Αττικού στην Εύα της Κυνουρίας, χτισμένη σε ένα πρόχειρο τοίχο των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Ηταν γυρισμένη στο πλάι, με την ενεπίγραφη πλευρά της να «βλέπει» προς το Νότο. Είναι το καινούργιο εύρημα που μελετά ο αρχαιολόγος Γιώργος Σπυρόπουλος και καμαρώνει γι’ αυτό. Και ποιος δεν θα έκανε το ίδιο;

Πρόκειται άλλωστε για μια ενεπίγραφη στήλη με τους πεσόντες στη μάχη του Μαραθώνα. Της Ερεχθηίδος φυλής. Χρονολογείται στον 5ο αι. π.Χ., και όπως οι άλλες (εννιά ή δέκα υπολογίζουν οι επιστήμονες), είχε στηθεί σε βάση στη μεγάλη υπόστυλη αίθουσα (Μεγάλη Βασιλική). Το αρχαιότερο και επισημότερο κτίσμα της εντυπωσιακής βίλας, εκεί όπου συγκεντρώνονταν όλα τα σπουδαία έργα και αγάλματα.

Οι στήλες των Μαραθωνομάχων και τα «Νεκρόδειπνα» κοσμούσαν την έπαυλή του δείχνοντας όχι μόνο το πάθος του Ηρώδη για τη γλυπτική και τις τέχνες αλλά και τις αλλαγές στη διακόσμηση που έκανε αργότερα.

Αφορμή για την αλλαγή στο γλυπτό διάκοσμο στάθηκαν οι αλλεπάλληλοι θάνατοι των προσφιλών του προσώπων (μεταξύ του 165 - 170 μ.Χ.) που μεταμόρφωσαν την έπαυλη σε μαυσωλείο.

Ο αρχαιολόγος Γ. Σπυρόπουλος είναι βέβαιος για κάτι ακόμη. Οτι ο Τύμβος του Μαραθώνα είναι δημιούργημα του Ηρώδη Αττικού, στην προσπάθειά του να αποτρέψει την αλλοίωση του μνημείου, των τάφων, δηλαδή, που είδε στην περιοχή ο Παυσανίας.

Νέα δεδομένα

«Η καταγωγή της οικογένειας από τους Ηρακλείδες και τους μυθικούς προγόνους του Αχιλλέα αναφέρεται πολλές φορές στις γραπτές πηγές και ο ίδιος ο Ηρώδης θεωρούσε προγόνους του τον Μιλτιάδη και τον Κίμωνα», λέει στην «Κ» ο αρχαιολόγος και μας εφιστά την προσοχή: η στήλη με τα ονόματα των πεσόντων στη Μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. που βρέθηκε στο σπίτι του Ηρώδη Αττικού στην Κυνουρία, προέρχεται από τους Τάφους κι όχι από τον Τύμβο των Αθηναίων στον Μαραθώνα.

Αυτά θα εξηγήσει ο Γ. Σπυρόπουλος στο νέο βιβλίο του «Die Architektur der Villa des Herodes Attikus zu Eva» (Η αρχιτεκτονική της έπαυλης του Ηρώδη Αττικού στην Εύα») που είναι υπό έκδοση στη Γερμανία, αφού όπως υποστηρίζει: «ο Τύμβος στον Μαραθώνα δεν αποτελεί πρωτογενές, δηλαδή αρχικό συστατικό του Μνημείου των Μαραθωνομάχων. Οι νεκροί της μάχης κάηκαν και ετάφησαν σε τεφροδόχους Κάλπεις, οι συγγενείς τους τους έθαψαν τρώγοντας δίπλα τους σε αποχαιρετιστήριο γεύμα».

Από το «νεκρόδειπνο» αυτό έχουμε αποδείξεις. «Αγγεία των αρχών του 5ου αι. π.Χ., του μελανόμορφου ρυθμού (κύλικες, υδρίες, κρατηρίσκοι κ.ά.). Αυτό ενίσχυσε και την απόδοση του ευρήματος στους πεσόντες στη Μάχη του 490 π.Χ.

Οι ανασκαφές έγιναν, όπως υπογραμμίζει, στα κράσπεδα του μεγάλου Τύμβου ύψους εννέα μέτρων και διαμέτρου 50. «Ολοι πίστευαν ότι ο Τύμβος έγινε συγχρόνως με τους τάφους, αλλά ο Παυσανίας δεν μίλησε για Τύμβο, δηλαδή “γης χώμα”, όπως χαρακτηρίζει τους τύμβους αλλά για τάφους, πάνω στους οποίους (κι όχι στον Τύμβο) τοποθετήθηκαν οι Στήλες κατά Φυλές. Συνολικά 9 ή 10 με τα ονόματα των πεσόντων (193 κατά των Ηρόδοτο)».

Mείζον εύρημα

Δεν γνωρίζουμε αν οι Στήλες είχαν τοποθετηθεί χωριστά ή ενιαία, αν και πιστεύει τη δεύτερη εκδοχή. Θα στοιχειοθετηθεί στην τελική δημοσίευση. Επίγραμμα βέβαια έφερε μόνο η πρώτη στήλη που παρουσιάζουμε σήμερα, η οποία «σώθηκε και εμπλουτίζει την επιγραμματολογία της περίφημης Μάχης και με το κείμενό της τεκμηριώνει την ανάθεσή της στους Μαραθωνομάχους».

Γραμμένη σε Προευκλείδειο αλφάβητο, αναγράφει κατάλογο ανδρών στοιχηδόν και σύντομο κείμενο που αναφέρεται στην αρετή τους (...ΑΡΕΤΕΝ ΠΕΥΣΕΤΑΙ... ΜΑΡΝΑΜΕΝΟΙ ΜΕΔΟΙΣ...).

Στην έπαυλή του μετέφερε κι άλλα τέτοια έργα ο Ηρώδης, μετατρέποντάς την σε ύψιστο μνημείο ηρωολατρείας των Αθηναίων. «Γι’ αυτό κατηγορήθηκε, δικάστηκε και αθωώθηκε», λέει ο μελετητής. «Ο Τύμβος», συνεχίζει ο Γ. Σπυρόπουλος, «είναι συσσώρευση χώματος από γειτονικές θέσεις και περιείχε όστρακα από τα Πρωτοελλαδικά ώς τους μεταγενέστερους χρόνους. Τι σημαίνει αυτό; Οτι δεν έγινε για “στιγμές εθνικής έξαρσης”, όπως έχει ειπωθεί, αλλά μετά το 165 μ.Χ. από τον ίδιο τον Ηρώδη, ο οποίος πήρε τις Στήλες και στη θέση τους “εσώρευσε” τον μέγα Τύμβο ως αντιστάθμισμα και για να αποκρύψει την παράτολμη αλλοίωση του Μνημείου». Αυτό υποστηρίζει ο αρχαιολόγος μελετητής της βίλας που μιλάει για μεγάλο αρχαιολογικό γεγονός.

Πηγή: Καθημερινή